Corrigeren? Nee. Feedback geven? Ja.
Ongewenst gedrag moet gecorrigeerd worden is de heersende opvatting in de wereld van de opvoeding. Ik hou niet van corrigeren, om een aantal redenen, die ik je hier uit de doeken zal doen. Ook geef ik je een alternatief.
Welk idee zit er achter het corrigeren?
Corrigeren van gedrag gebeurt door de opvoeder. Dat betekent, dat de opvoeder (bijvoorbeeld de ouder of de leerkracht) zorgt dat het kind zich gedraagt. Oftewel, het gewenste gedrag laat zien.
Daar zit nog een andere opvatting achter, namelijk dat de opvoeder weet wat gewenst is. Dus de volwassene bepaalt hoe het kind zich moet gedragen én zorgt er voor, doorgaans via straffen of op zijn minst een bestraffend woord, dat het kind dit ook laat zien.
Wat betekent dit voor het kind?
Het kind ervaart een gebrek aan autonomie. De volwassene bepaalt. Kinderen worden daar net als alle mensen niet blij van. Net zo min als wij vinden zij het fijn dat een ander bepaalt wat en hoe ze moeten doen. Bovendien is het niet goed voor het zelfvertrouwen van het kind, want hij leert immers dat anderen beter weten hoe het moet dan hijzelf.
In de bestraffing, al is het maar een mondelinge terechtwijzing, ligt afkeuring besloten. Het kind wordt afgewezen om zijn gedrag. Er wordt wel beweerd, dat je het gedrag kunt afkeuren zonder het kind af te wijzen, maar dat is onzin. Ik geloof niet dat het kind zijn gedrag van zichzelf kan losmaken. Een kind zal een standje als een afwijzing ervaren.
Wat betekent dit voor jou als opvoeder?
Jij bent aan het werk om het gewenste gedrag voor elkaar te krijgen. Als dat niet lukt, raakt je gefrustreerd. Je wordt boos, misschien ook wel op jezelf, en voelt je machteloos. Dat komt omdat jij jezelf hebt wijsgemaakt, dat jij het gedrag van je kind kunt bepalen.
Door jouw emoties gevoegd bij die van het kind ontstaat een verwijdering. Zo krijg je gemakkelijk een conflict. Is dat niet het geval en laat je kind zich gemakkelijk corrigeren, dan zal het in ieder geval de relatie niet versterken.
Hoe kan het anders?
Niks doen is natuurlijk geen optie. Immers, je kind heeft toch dingen te leren. Zij moet toch weten hoe gedrag op anderen overkomt. Inderdaad. Dus je kind heeft feedback nodig. En dat moet jij dus geven.
Het verschil tussen feedback geven en corrigeren is dat het eerste neutraal is. Er zit geen afwijzing in, geen oordeel. Wel geef je heel concreet aan over welk gedrag het gaat en wat het gevolg daarvan is. Of je formuleert positief wat het resultaat zal zijn van het gewenste gedrag. Gevolgen benoemen is belangrijk, feedback geven is dus niet zeggen dat iets niet hoort.
Voorbeelden zijn: “Als je de melk zo lang op tafel laat staan wordt ie sneller zuur, dus zet hem in de koelkast alsjeblieft”, “Die knikkers liggen in de weg daar, straks glijdt er iemand op uit. Ruim ze even op, wil je?” “Als je wilt dat je volgende week ook nog schone onderbroeken hebt in de kast, moet je ze wel even in de was doen, hè” en “Zo maak je teveel herrie in de kamer, daar heeft je zus last van. Kun je ergens anders spelen?”.
Ook kun je hier heel goed een ik-boodschap voor gebruiken: “Ik ben bang dat je zo gaat morsen en er vlekken in de bank komen, dat vind ik zonde”, “Ik wil echt dat je de lego nu weghaalt daar, want ik haal je broertje uit bed en het is gevaarlijk voor hem zoals je weet”
Waar mogelijk kun je de oplossing aan je kind overlaten. Je geeft dan alleen feedback en laat de precieze invulling van het gewenste gedrag over aan je kind. Op die manier leert je kind rekening te houden met anderen op een manier die ze zelf ook prettig vindt. “Dit maakt teveel lawaai in de woonkamer. Dat stoort je zus. Kan het op een andere manier?” “Als je morst, wordt de bank vies. Dat vind ik zonde. Hoe kun je ervoor zorgen dat je niet morst?”
NB: Feedback geven in plaats van corrigeren is één van de (vele) onderwerpen uit het onlineprogramma Stap voor stap een gelukkig gezin – effectief opvoeden zonder straffen en belonen. Dit programma leert je een nieuwe, effectieve aanpak in het opvoeden. Een aanpak die zorgt voor rust en ontspanning thuis en verbondenheid in het gezin. Lees hier hoe dit programma ook jou kan helpen.
PS Vind je dit artikel interessant, deel het dan via de shareknop. Dank je wel alvast! Ook lees ik hieronder graag je reactie.
In ons gezin wordt op deze manier van feedback geven vaak ook negatief gereageerd. Daarbij zijn de voorbeelden die ik lees in dit verhaal voorbeelden van redelijk neutraal gedrag, wat een kind niet perse expres hoeft te doen. Er bestaat ook gedrag zoals pesten, stelen, brutaal zijn, gewoon geen zin hebben om te luisteren, enz. In die situaties lijkt het me lastig om op die manier feedback te geven, terwijl het gedrag is dat meteen moet stoppen. Natuurlijk ga je dan ook op zoek naar de oorzaak van gedrag, maar dat is een stap verder denk ik.
Ja, ik begrijp wat je bedoelt, Jessica. En dat is ook wel iets moeilijker. Maar naar mijn idee is het principe hetzelfde. Namelijk dat je geen afkeuring of oordeel uitspreekt. Want ook bij gedrag als wat jij noemt ligt er iets achter het gedrag. En door verwijten te maken of een bestraffing te geven los je het vaak ook niet op. De meeste kinderen weten heel goed dat het niet de bedoeling is.
Je moet dan alleen meer tijd besteden aan het gesprek met je kind. Je kunt dan bijvoorbeeld meer laten zien wat het met je doet. Je zorgen en je boosheid delen op een manier die niet veroordelend is. En er zijn natuurlijk ook bredere consequenties in zo’n geval.
Als gedrag echt per direct moet stoppen zul je moeten ingrijpen. Dat is dan je verantwoordelijkheid als ouder. Vervolgens kun je wel het gesprek aangaan.
Je zegt dat ook op deze manier van feedback aangeven vaak negatief wordt gereageerd. Dan is er iets anders aan de hand. Dan is de relatie, de verbinding met je kind al verstoord en moet je naar mijn idee eraan gaan werken om die te herstellen. Dat ode je door aan te geven waar jij van baalt en wat je graag zou willen(bij jezelf houden). Ga in gesprek met je kinderen en vraag ze om hulp om dit samen op te lossen.
Succes!
Karla
Hoi Karla, nu voel ik toch de behoefte even feedback te moeten geven 😉 . Het lijkt me een goede manier om empathie te kweken. Maar wat als je kind het geen bal interessert, wat de gevoelens van zuslief of die van papa ef mama zijn? Mijn ervaring met mijn zoontje van 5 is, dat hij zich afsluit als ik het gesprek wil aangaan.
Hallo Nicolien,
goed dat je reageert. Wat mij betreft zit het ‘em in jouw aanname, dat het je kind geen bal interesseert. Dat geloof ik namelijk niet. Hoewel het absoluut zo zal lijken. Door in gesprek te gaan kun je daarachter komen. Als hij zich daarvoor afsluit zul je moeten zien uit te vinden waarom dat is. Misschien verkeerde moment voor het gesprek. Of hij verwacht een terechtwijzing, waar hij geen zin in heeft. Of …
Maar laat het idee los dat het hem geen bal interesseert, want dan kom je geen stap verder. Hij zal zeker jouw mening gaan bevestigen.
Empathie hoef je niet te kweken, je moet zorgen dat je zelf geen of zo min mogelijk oordelen loslaat op je kind, waardoor hij zich als verdediging minder empatisch zal opstellen. Want een kind ervaart dat als een aanval en zal als verdediging ‘voor zichzelf gaan zorgen’, d.w.z. zorgen dat zijn eigen behoeften vervuld worden.
Kun je hier wat mee?
hartelijke groeten
Karla
Hoi, ik vind het erg interessant en kan me voorstellen dat als je als opvoeder zo met je kind communiceert, je kind geen afwijzing voelt, geprikkeld wordt om zelf na te denken en een oplossing vind, zichzelf volwaardig voelt. Ondertussen kan ik me ook voorstellen dat het niet werkt, dat je niet het gewenste resultaat bereikt bij je kind, geen gehoor vindt. En intussen blijf je toch sturen, corrigeren, wel op een zeer nette manier. Wat als het kind schijt heeft aan zijn zusje zoals Nicolien ook zegt. Of toch die melk omgooit? Ik vraag me af of een kind zich in die mate in jouw gevoel kan inleven. (Ik vind het jammer, of je zusje heeft er last van…. )
Zoals ik al tegen Nicolien zei, is het nog maar de vraag of je kind er ‘schijt aan heeft’. Het kan wel zo lijken, maar betekent alleen maar dat je kind op dat moment niet in staat is om empatisch te zijn omdat de eigen emotie teveel op de voorgrond zit.
En ja, dan mag je begrenzen, dan moet je ook begrenzen. Dat wil zeggen, voorkomen dat je kind een zusje pijn doet, door hem bijv. vast te pakken of apart te nemen. ‘Ik zie dat je heel boos bent, omdat je …. dat is oké. En ik wil niet dat je je zusje pijn doet, dus ik hou je even vast’.
Ik ben geen voorstander van straffen, wel van consequenties. Dus als je kind de melk omgooit? Dan is het zaak om het ook weer op te ruimen. Of er is geen melk meer om op te drinken. En daar ben je dan duidelijk in. Al is het wel handig om te wachten tot je kind weer bedaard is, want als je kind nog erg boos is, is hij of zij niet bereikbaar en heeft het geen zin iets te willen. Dat maakt de frustratie bij je kind alleen maar groter.
Maar het is dus niet zo, dat een ik-boodschap in elk situatie de beste oplossing is en dat alles altijd vriendelijk en aardig zou moeten, dat is echt een misverstand. Je kunt ook duidelijk en ferm zijn, maar zonder je kind af te wijzen of zelf in de emotie te schieten. Snap je?