Waarom pittige kinderen niet van complimentjes houden

Voor veel ouders is het geven van een complimentje een vast onderdeel van het opvoeden. Maar regelmatig hoor ik dat het bij hun pittige kind niet werkt, eerder averechts lijkt te werken. Hoe komt dat en zijn er alternatieven?

Natuurlijk gaf ik, net als andere ouders, ook complimentjes aan mijn kind. Maar ik kan me nog goed herinneren dat het bij mijn pittige kind vaak verkeerd uitpakte. Het leek eerder een uitnodiging om negatief gedrag te laten zien.

Ik heb me vaak afgevraagd wat daar nu gebeurde. En ik denk dat het wellicht te maken heeft met de behoefte van een pittig kind om autonoom te zijn, om zelf de regie te hebben.

Als je vader of moeder dan zegt dat je iets goed gedaan hebt, dan zegt hij of zij dus iets over jou. Die heeft dan kennelijk de positie om over jou te oordelen. En daar houdt een pittig kind niet van.

Dus zeg jij dat iets goed gedaan is, of goed gaat? Wees dan niet verbaasd als je kind vervolgens kennelijk wil laten zien dat dat helemaal niet waar is.

Nu ik dit zo opschrijf, bedenk ik mij ook dat het klopt. Want sommige complimenten zijn voor ons volwassenen best prettig. Maar als een ander je vertelt dat je je goed gedragen hebt, dat zou best gek zijn. Hoezo bepaalt die ander dat? Zo ervaart een pittig kind het ook, hij of zij wil serieus genomen worden.

Er kan echter ook iets anders aan de hand zijn. Zo besprak ik laatst met een ouder dat een compliment bij haar kind angst leek op te roepen. Angst om het daarna fout te doen. Want misschien lukt dat wat nu goed ging, een andere keer wel niet. Ongemak, dat ook weer kan leiden tot een negatieve reactie na het compliment.

Dat klopt dan weer met de theorie van de fixed mindset. Complimenten kunnen voor een fixed mindset zorgen. Dat betekent dat wie je bent en wat je kunt vastligt. In tegenstelling tot de growth mindset, waarbij een kind weet dat er dingen te leren vallen. Wat nu niet lukt, kan een volgende keer wel lukken.

Het geven van (teveel) complimenten is sowieso niet bevorderlijk voor de innerlijke motivatie van een kind. Het gaat dingen doen die de volwassen graag zien, in plaats van waar ze zelf gemotiveerd voor zijn. Een kind kan ook onzeker worden van teveel complimenten, want wat betekent het als een compliment uitblijft? Heb je het dan niet goed gedaan?

Gelukkig zijn er alternatieven. Je hoeft niet niks te zeggen. Je kunt je kind ook positieve feedback geven zonder dat je een compliment geeft.

Je kunt bijvoorbeeld je eigen gevoel over een situatie delen: “Wat fijn dat je al zelf je pyjama hebt aangedaan. Nu hebben we tijd om lekker veel verhaaltjes te lezen”. Of “ik werd helemaal blij toen ik zag dat je je kleine broertje hielp op het klimrek”.

Daarnaast is het goed om alleen een situatie te beschrijven, zonder oordeel. Bijvoorbeeld “ik zag dat je heel hard geoefend hebt” of “je hebt je kamer helemaal opgeruimd”. Zodat je kind zelf de conclusie kan trekken dat hij iets goed kan.

In het bekende boekje How2talk2kids noemen ze dat ‘effectief prijzen’. Ondanks het gebruik van het woord ‘prijzen’, wat ik zelf toch weer een oordeel vind, vind ik het wel een mooie aanpak.

Herken jij dit bij je kind? En helpt het dan om het anders te doen? Laat het weten, ik lees het graag. Ook fijn als je het artikel voor me wilt delen, dank je wel!