Normen en waarden, zo simpel is het (niet)

Normen en waarden zijn twee woorden die meestal in één adem genoemd worden. Alsof ze onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Maar dat klopt niet. Ze worden ten onrechte op één hoop gegooid want er is een groot verschil tussen beide.

 

Waarden zijn grotendeels universeel. In elk cultuur vind je waarden terug als behulpzaamheid, betrouwbaarheid, respect, zorgzaamheid. Deze intrinsieke waarden zijn naar mijn idee aangeboren. Elk kind wordt geboren met de behoefte om goed te doen, om zich te verbinden met een ander, om rekening te houden met een ander. We zijn immers bij uitstek een sociaal dier. Misschien is het zelfs wel zo, dat deze intrinsieke waarden samenvallen met onze basisbehoeften als behoefte aan respect, autonomie en verbinding.

Normen hebben meer te maken met de manier waarop deze waarden worden ingevuld. Respect kan bijvoorbeeld getoond worden door beleefdheid. Wat beleefd is, verschilt per (sub)cultuur en is aan verandering onderhevig. Het heeft meer te maken met gewoontes en onuitgesproken sociale afspraken.

Ik ga hier niet te diep op in, want ik ben natuurlijk geen expert op dit gebied :). Wat ik van belang vind is om het onderscheid tussen normen en waarden te maken. Want het door elkaar gooien van deze termen vertroebelt de discussie als het gaat over het aanleren van normen en waarden bij kinderen.

Ik ben ervan overtuigd dus dat elk kind met innerlijke waarden geboren wordt. Het is dus niet nodig om kinderen deze te ‘leren’.  Het is meer een kwestie van het kind helpen om deze waarden in praktijk te kunnen brengen. Je eigen gedrag in overeenstemming met je waarden brengen vergt een mensenleven. En het is fijn als je daar in je jeugd hulp bij krijgt van je ouders. Op zo’n manier dat je voelt dat het over je eigen waarden gaat.

Anders ligt het met normen. Op bezoek de andere aanwezigen een hand geven is onze norm van beleefdheid, maar dat is niet over de hele wereld zo. Vroeger moest je u zeggen tegen elke volwassene, nu is dat niet meer zo.Net als dat het niet netjes is om Iemand  aan te staren of onaardige dingen te zeggen over een ander, enz. Normen gaan dus over wat hoort en wat niet hoort.

Het verschilt per cultuur, per subcultuur en per gezin welke normen er zijn. Dat bepaal je als ouder ook zelf. Of je kind bepaalde (scheld)woorden wel of niet mag gebruiken, of je met mes en vork eet, of je je moet voorstellen aan de visite., enz.

Kinderen hebben uitleg nodig over de normen in onze maatschappij. En soms is dat lastig. Kinderen kunnen in hun onbevangenheid dingen doen die ons confronteren met onze normen. Is het eigenlijk wel verkeerd als een kind zegt “Wat heb jij een grote neus?”. Ze dwingen ons daardoor om na te denken over onze normen. Waarom vind ik dat iets  ‘zo hoort’? Hoe geldig is mijn argument?

Vertrouwen op de innerlijke waarden van je kind maakt het opvoeden makkelijker. Laat het idee los dat jij heel hard moet werken om je kind groot te brengen tot een burger met de juiste waarden. Het gaat er eerder om dat je ze niet frustreert.

Leg de normen van onze maatschappij uit, zodat je kind ze in elk geval begrijpt. Maar leg ook uit dat niet iedereen dezelfde normen heeft. Dat je de keuze hebt welke normen je wel of niet wilt hanteren. Laat ook zien dat sommige andere mensen andere normen hebben. En dat je deze kunt respecteren.

Laat het gedrag van je kind je inspireren om je eigen normen te onderzoeken. Welke normen passen bij mijn waarden en welke eigenlijk niet? Waarom doen we eigenlijk zo als we doen?  Waarom vind ik dat iets hoort of niet hoort?

Vind je dit artikel interessant, wil je het dan delen via de shareknop? 

Ben je het met me eens of niet, heb je aanvullingen? Laat het vooral weten bij de reacties hieronder. Dank je wel alvast!