De meest effectieve manier om gedrag te ‘corrigeren’
Elk kind vertoont van tijd tot tijd weleens ongewenst gedrag. In opvoedland heet het dan dat dit gedrag gecorrigeerd moet worden. En dus gaat de volwassene iets doen (bestraffen, belonen, uitleggen) in de hoop dat het kind ander gedrag gaat vertonen. Toch werkt het vaak niet. Hoe komt dit en wat werkt wel?
Het corrigeren van gedrag stamt uit de tijd dat kinderen werden gezien als wezens, die gedisciplineerd moesten worden. Als opvoeder had je de taak om te zorgen dat kinderen leerden wat er van hen verwacht werd en ongewenst gedrag werd gecorrigeerd.
Aanvankelijk was dat vooral straffen. De tijd dat lijfelijk straffen, door een tik uit te delen of een pak voor de broek te geven, normaal was, ligt nog helemaal niet zo ver achter ons. Maar inmiddels zijn we er gelukkig wel achter, dat dit geen goede aanpak is.
Later kwam daar het belonen bij. Dat is nog steeds populair in onderwijs en opvoeding. Bijvoorbeeld in de bekende Triple P methode. Aan belonen kleven echter ook bezwaren, daar heb ik eerder over geschreven (zie bijvoorbeeld het blog Waarom belonen niet zo effectief is als we denken). Effectief belonen is namelijk heel moeilijk en heeft ook nadelen voor de ontwikkeling van het kind.
Ook zijn we steeds meer gaan praten met kinderen. Op zich een goede ontwikkeling. Ware het niet dat we vooral tegen kinderen praten … Op zijn best vragen we het kind waarom hij of zij iets doet en daar komen we meestal niet zoveel verder mee. Kinderen kunnen niet zoveel met die ‘waarom’ vraag.
Wat al deze methodes gemeen hebben is dat ze vooral op het gedrag focussen. Dat ongewenste gedrag moet verdwijnen of veranderen. We gebruiken technieken uit de gedragspsychologie die moeilijk effectief te maken zijn. En bovendien niet erg respectvol zijn naar een kind.
Ouders begrijpen vaak ook niet waarom hun kind niet luistert. Want ze zijn toch duidelijk geweest. Maar het is een vergissing om te verwachten, dat wat een kind snapt, dus ook kan dóén. Zo werkt het niet.
Het kind wil in principe wel (ook al lijkt het soms niet zo), maar het lúkt niet. Achter elk gedrag zit namelijk een behoefte of een zorg. Er is altijd een reden voor het gedrag. Pas als je dat helder hebt, kun je met je kind een goede oplossing vinden.
Kijken naar wat er achter gedrag zit, is effectiever en respectvoller naar je kind toe. Het helpt je kind om zijn eigen gedrag beter te begrijpen en om te leren zijn eigen gedrag te sturen.
Ga uit van onmacht i.p.v. onwil. Stel jezelf de vraag “Hoe kan ik mijn kind helpen om het ‘goed(e)’ te doen?” Je kunt het ook aan je kind vragen: “Hoe kan ik je helpen om het anders te doen?” Waarbij je samen vaststelt hoe dat anders er uit kan zien.
PS Wil jij meer weten over hoe dit werkt? Meld je dan aan voor mijn eerstvolgende gratis live training. Daarin vertel ik je wat wel en wat niet werkt bij pittige kinderen. Aanmelden kan hier.
Help je mij om mijn inspiratie te verspreiden? Deel dit artikel dan via de social media-knoppen. Dank je wel alvast. Ook lees ik graag hieronder je reactie.
Trees een meisje van 5 jaar moet dringend plassen. Ze komt naar jou toe maar jij bent net bezig met een ander kind, dat gevallen is , aan het verzorgen.je zegt aan trees dat ze alvast alleen naar het toilet mag en dat je zal komen vanaf je klaar bent met het verzorgzn van de wonde. Waanner je na 5-tal minuten naar trees gaat kijken,is zij het begonnen met allen haar bips af te vegen waarvoor ze nogal grote proppen toiletpaapier gebruikt en heel de rol heeft afgerold over de grond.
Wat is precies je vraag, Imran?
Dag Karla, ik heb denk ik wel een pittig kind dat ook vaak een soort ongeleid projectiel is. Voordat ik het weet heeft ze 1 hap uit een appel genomenen pakt dan een andere, de kasten leeggetrokken, wil ze kleuren, nee toch kleien en de speelgoedbaby moet in bad. Dit alles gebeurt binnen 4 minuten. Ik probeer wel te sturen en te kijken waar de behoefte ligt maar ik krijg er geen vat op. Heb jij tips?
poeh, dat klinkt heftig, lijkt me erg vermoeiend. Het lijkt me nodig dat je een hele duidelijke structuur hebt en haar daar ook inhoudt. Dat betekent ook dat je alles wat je niet wil, één voor één moet aanpakken met een duidelijke afspraak daarover. Dingen zoveel mogelijk altijd op dezelfde manier moet doen.
Er moet een reden zijn waarom ze zo doet. Het klinkt erg onrustig, alsof er veel spanning in haar is.
Of dit zou nu echt een voorbeeld van ‘echte’ ADHD moeten zijn …
Hoi Karla, mijn dochter kan plots zo explosief zijn. Vb. In bad, water in haar ogen, ik wil helpen afdrogen, doe het niet goed en ze ontploft. Ik wil haar haar uitspoelen, dat mag niet en moet met een druppelaar gebeuren, ik leg uit dat het zo niet werkt, ze ontploft opnieuw en begint te schreeuwen. Ze zit in bad, dus ik ben bang dat ze zich pijn doet. Ze wil dat ik wegga, maar dat durf ik niet. Ze steekt haar handen in de afvoer, doet de kraan lopen, staat recht springt op, …ze botst overal tegen. Ze blijft schreeuwen. Ik wil uit die situatie en haal haar uit bad. Ze schreeuwt harder, loopt rood aan, wil me slaan en bijten. Ik verlies mijn geduld en roep terug, terwijl ik haar naar de zetel breng om met tv af te leiden. Na wel 15min. Schreeuwen, gillen, roepen, kalmeert ze..
Wat kan ik doen om dit niet zo ver te laten komen? Ze is 3 jaar, gaat naar school en kreeg er sinds 3 maanden een broertje bij. Op andere momenten kan ze heel lief zijn, ze kan heel goed praten. Ze is wel druk, bang om iets te missen en zit niet stil, tenzij met een boek of tv.
Groetjes Karen
Hallo Karen,
best heftig soms, hè?
Dit is typisch een voorbeeld van een overprikkeld meisje. Door de situatie van naar school gaan en een broertje erbij is ze extra prikkelbaar en kan ze weinig hebben. Dat kan zich uiten in onverwachte driftbuien.
De oplossing zit hem in enerzijds een benadering waarbij ze superveel duidelijkheid krijgt gecombineerd met ruimte om zelf te bepalen (de aanpak volgens Ontspannen Opvoeden in een notedop) en anderzijds het aanpakken van de overprikkeling. Dit op tijd zien aankomen en dingen doen die haar helpen om niet zo overprikkeld te raken. Als het toch gebeurt kun je niet veel meer dan haar helpen te kalmeren (soms is dat niets doen) en te wachten tot ze weer benaderbaar is. Probeer te zorgen dat ze zich wel kan uiten in de driftbui maar jou of anderen geen pijn kan doen.
Is dit een antwoord op je vraag?
Hartelijk dank! Ja dat klinkt geruststellend. Goed dat het nu herfstvakantie is, dan kunnen we op adem komen en haar ritme volgen. We proberen prikkels te verminderen en geven voldoende aandacht. Dankjewel !
ok, Karen, veel succes!
Beste Karla,
Je schrijft hele fijne blogs. Via het internet typte ik in de zoekbalk “mijn kind heeft een grote mond”. En kwam ik terecht op jouw website waar ik mooie tips lees! En toch tijdens het lezen van een aantal stukken en herkenbare comments ervaar ik dat er emoties omhoog komen. Omdat ikzelf het gevoel heb van falen. En dat er iets is wat ik niet goed doe of als juiste voorbeeld biedt voor mijn pittige 7 jarige zoontje. Hij heeft super veel energie, is heel mondig en slim. Maar tot aan het brutale toe. Hij kan zichzelf moeilijk bezig houden en wilt vaak zijn zin doordrijven. Ook al houden wij vol tot het eind. Hij blijft net zo lang vragen. Wat mij uiteindelijk frustreert/boos maakt. Ik probeer dan uit te leg te geven waarom het niet kan of wanneer het al uit de hand is gelopen, nog even te bespreken wat er is gebeurd. Dan geeft hij aan, dat het hem spijt en dat het hem niet lukt. Waarop ik antwoord dat ok is als het mis gaat maar dat we er samen aan moeten werken. Alleen ervaar ik dat hij moeite ermee blijft houden ipv dat het een keer wel lukt. Ik val in herhaling zonder succes. Frustratie voor hem en mij. Terwijl ik wil dat hij zich veilig voelt en dat ik hem die duidelijkheid kan bieden. Maar ergens, gaat het toch fout.
Heb je eventueel tips voor mijn verhaal? Als ik een beetje een goed beeld heb kunnen schetsen voor jou.
Gr!
Lieve T, het is zo herkenbaar wat je schrijft. En de crux zit hem in de verwachtingen. We hebben als opvoeders de misvatting, dat als we iets duidelijk besproken hebben, het kind het ook zo zal doen. En dat wil hij ook wel, maar het lukt niet.
Maar omdat we denken dat het zo wel zou moeten lukken, raken we gefrustreerd, voelen ons schuldig, enz. enz.
Het gaat erom dat je leert inzien dat het onmacht is en waar zijn onmacht ziet. Alles is een leerproces. En hij heeft daarbij hulp nodig. In de vorm van duidelijke afspraken en regels. Duidelijkheid door vaste afspraken en gewoontes werkt beter dan duidelijkheid bieden in het moment door te zeggen wat wel of niet mag. Of moet. Dat ervaart hij als dat je hem jouw wil op legt en daar verzet hij zich tegen. Maar vaste afspraken en gewoontes, die maken situaties voorspelbaar en komen minder direct bij jou vandaan. Het is nu eenmaal tijd om …. Of hij heeft nu eenmaal zijn twee koekjes van vandaag gehad. Ik noem maar wat.
Wil je echt goed onder de knie krijgen hoe de beste benadering van een pittig kind werkt, dan is mijn onlineprogramma Stap voor stap een gelukkig gezin de beste oplossing. Je leert dan alle aspecten die een rol spelen. Niet alleen hoe je afspraken maakt en duidelijkheid biedt, maar ook hoe je erkenning geeft, luistert, rustig kunt blijven als hij woedend wordt, en nog veel meer.
Meld je aan voor mijn webinar, dan vertel ik je er daar meer over (plus aanbieding 🙂 ).
Hartelijke groeten,
Karla
Hoi Karla, wij hebben een zoontje van 6 met een erg temperamentvol karakter en tevens is hij erg gevoelig. Zo hebben wij erg veel moeite met het corrigeren van zijn ongewenste gedrag en moeten dingen altijd gaan zoals hij dat in zijn hoofd heeft, we kampen dus veel met driftbuien. Wij proberen zoveel mogelijk te benoemen en hem voor alles voor te bereiden met wat er komen gaat. Zelfs dan kan hij zich er vaak als het moment zich aandient niet bij neerleggen, bv de dagelijkse dingen zijn standaard een strijd. Aankleden, wassen, tandenpoetsen, naar bed gaan, uit bed komen. (Omdat hij dan moe is) Als hij moe is of honger heeft is het altijd extreem. Ook bv bij het ophalen nadat hij bij iemand gespeeld heeft (waar hij overigens super lief en sociaal is krijgen we altijd te horen) is standaard een driftbui, even ontladen en dat uit zich in woede en huil of scheldpartijen. Het is een echt buitenkind en speelt dan ook vaak buiten met de buurtkinderen waar hij helaas ook lelijke woorden opvangt. Dit hou je niet tegen maar hij gebruikt het dagelijks als hij zich niet weet te uiten. Hij scheld me uit en hij maakt spullen kapot. Bepaald gedrag negeren doen we als het bv gaat om zeuren drammen of huilen maar ons uitschelden en spullen kapot maken kunnen bij ons echt niet door de beugel. Op het moment zelf maken we het erger maar negeren kan niet omdat hij dus dingen doet die gewoon niet kunnen. Hem iets ontnemen boeid hem niet zo, op de gang of kamer blijft hij totaal niet zitten en maken we zijn driftbui ook erger mee. We zitten met ons handen in het haar omdat we het gevoel hebben dqt we hem met niks kunnen corrigeren. Ik lees veel over temperamentvolle kinderen, structuur, regelmaat, keuzes geven. Maar wij hebben de manier na zoveel jaar nog steeds niet gevonden. Ons dochter van 11 was ook erg temperamentvol maar op een heel andere manier. Hij is verder enorm sociaal en oprecht heel lief maar dit stukje.. wat dagelijks en meerdere keren op een dag is, dat put enorm uit. Wellicht dat je wat tips hebt of een richting waar ik naar kan kijken.
Hallo Morris,
ik had je even persoonlijk via de mail geantwoord, maar ik denk dat je dat niet ontvangen hebt.
Wat je schrijft is heel herkenbaar. Eigenlijk staat mijn websites vol met tips hiervoor, want dat is precies waar mijn werk over gaat.
Wat belangrijk is, is dat je leert om achter het gedrag te kijken. En je te realiseren dat het onmacht is i.p.v. onwil.
Je kunt ook mijn gratis online training volgen voor meer tips.
En als je het meeste al weet, maar het lukt niet, dan is coaching de beste manier. Omdat je altijd je eigen blinde vlekken hebt, waardoor het niet lukt om wat je leest op een goede manier te vertalen naar de praktijk.
Stuur me even een mail als je interesse hebt in begeleiding en wilt weten op welke manieren dat kan.
Succes!
Karla