Waarom sorry laten zeggen niet zo’n goed idee is
Een kleuter is boos op een ander kind en deelt een tik uit. Op het gehuil van het slachtoffer komt de juf aangelopen. Ze vraagt wat er gebeurd is en zegt tegen het kind dat geslagen heeft “Je moet nu even sorry zeggen, want slaan dat mag niet”. Bijna alle kinderen leren al jong dat ze in zo’n situatie sorry moeten zeggen. Maar wat leren ze dan eigenlijk?
Strikt genomen betekent sorry zeggen “het spijt me”. Het geeft aan dat je iets hebt gedaan waarvan je achteraf zou wensen dat je het niet gedaan hebt. Je hebt er spijt van.
Aangeven dat je spijt hebt van iets dat je tegen iemand gezegd of gedaan hebt, is op zich heel fijn. Als het gemeend is tenminste. Je neemt de verantwoordelijkheid voor wat je hebt gedaan en geeft aan dat je inziet dat je het beter niet had kunnen doen. Of liever niet had willen doen.
Nu is het woord sorry een beetje een uitgeklede versie van ‘het spijt me’. We gebruiken het te pas en te onpas om ons te verontschuldigen. (Grappig woord eigenlijk, ver-ont-schuldigen, je wilt van je schuld af, net als in ‘neem me niet kwalijk’: alsof het meer om jezelf gaat dan om de ander…)
Toch vinden we het erg belangrijk dat kinderen sorry zeggen als ze iets gedaan hebben dat in onze ogen niet acceptabel is. Er wordt soms heel wat strijd gevoerd om dat zelfs af te dwingen. Het gevolg: kinderen zien dat ze er niet onderuit kunnen en zeggen met frisse tegenzin sorry.
Of ze zeggen het bij voorbaat al om geen gezeur te krijgen: “Sorry!”. En als de volwassene dan nog even doorgaat over wat er zo fout aan was: “Jaahaa, ik zei toch al sorry!”
Maar wat leert een kind hier nu eigenlijk van? Niet zoveel fraais eigenlijk.
Ten eerste: dat oneerlijkheid beloond wordt. En dat het belangrijker is om te voldoen aan de norm dan je eigen gevoel te volgen. Ook al heb je geen spijt omdat je het terecht vond wat je deed, toch zeg je sorry, want dan is iedereen weer tevreden.
Ten tweede is het kennelijk niet van belang wat jij als kind eigenlijk hebt ervaren. Wat maakte dat je deed zoals je deed. Het kind voelt zich niet gehoord. De volwassene is niet oprecht in jou geïnteresseerd, maar wil alleen dat je je op de goede manier gedraagt.
Bovendien kun je met sorry zeggen kennelijk je eigen verantwoordelijkheid ontlopen. Het gaat er niet om dat je werkelijk nadenkt over wat je doet of hoe je met anderen omgaat. Het gaat erom dat je je aan de regels houdt.
En wat leert het kind niet? Zeggen dat een kind sorry moet zeggen is een gemiste kans. Een kans om met het kind te praten over zijn emoties en de invloed daarvan op zijn gedrag. Een gemiste kans om gehoord te worden en geholpen te worden met het sturen van het eigen gedrag.
En het kind leert hierdoor niet hoe fijn het is om werkelijk sorry te zeggen. Dat iedereen dingen doet waar hij achteraf spijt van heeft. En dat dat niet erg is, maar dat je door te zeggen ‘het spijt me’, de verbinding kunt herstellen.
Sorry laten zeggen is dus eigenlijk geen goed idee. En toch doen wij volwassenen dit massaal, kinderen leren (lees: dwingen) om sorry te zeggen. En het wrange is, dat kinderen vervolgens soms afgerekend worden op het feit dat het niet gemeend is: “Ja, wat koop ik daar voor, je meent er toch niks van”.
Dus als jij het ook doet: stop ermee. Laat je kind uit zichzelf sorry zeggen of niet. Waardeer als het gebeurt. Bespreek wat er gebeurde, wat het kind heeft ervaren. En daarna pas wat het effect voor een ander is geweest. En pas als het kind ervoor openstaat, kun je bespreken hoe het weer goedgemaakt kan worden. En dan is sorry zeggen een optie. Als het gemeend is 🙂
Wat ik geleerd heb is dit: als je je kind met respect opvoedt en zelf het goede voorbeeld geeft, als je kind zich veilig en geaccepteerd voelt, dan zal je kind uit zichzelf naar je toekomen en sorry zeggen over zijn of haar gedrag als dat gepast is. En is dat niet wat je eigenlijk wilt?
Ik ben benieuwd naar je reactie, ben je het met me eens? Ik lees het graag hieronder. Ook vind ik het fijn als je dit artikel wilt delen via de shareknop, zodat ik meer ouders kan bereiken. Dank je wel!
Helemaal mee eens! Ook volwassenen doen soms op deze manier tegen volwassenen. Door sorry te zeggen denken ze dat ze het recht om andere pijndoen te hebben afgekocht. Als je zijn sorry niet accepteert, dan zegt hij: ik heb toch sorry gezegd?! Daarom hoeven mijn kinderen geen sorry te zeggen maar ze moeten hun fouten wel herstellen door bijvoorbeeld iets leuks te doen voor dat andere kind, het andere kind een knuffel te geven ect.
Mooie voorbeelden, dank je wel.
Helemaal eens!
Volgens mij is sorry meer ontstaan uit de situatie dat de moeder/vader zich opgelaten voelt tov de ouder can het geslagen kind en en uit fatsoen hun kind sorry laten zeggen.
Wanneer je het kind zelf laat oplossen en niet er tussen komt zijn ze bang de stempel ‘slechte ouder’ te krijgen?! Wanneer we ons allemaal zo voelen, laat het gaan en laat je kind het zelf oplossen. Mits ze elkaar niet tegen de grond aanslaan 😉 Er zijn wat mij betreft twee schuldig, dus probeer het dan idd uit te praten
Dat zie je goed, denk ik, dat het vaak ook is omdat de ouder zich opgelaten voelt. Wij zijn er om ons kind te steunen en te helpen omgaan met alles wat er gebeurt. Maar dat is binnenshuis vaak wat makkelijker dan buitenshuis… 🙂
Erg interessant. Ik ben dan wel benieuwd hoe je dit praktisch toepast. Stel je kind slaat een ander kind in de speeltuin. Richt je je dan alleen op je eigen kind en niet op het “slachtoffer”. En wat zeg je of vraag je dan aan je kind? Dit soort dingen zetten je aan het denken, wat goed is, maar een concrete voorbeelden hoe het ook zou kunnen zouden heel fijn zijn.
Hallo Theresia,
Fijn dat het je aan het denken zet, daar was het voor bedoeld 🙂
Natuurlijk schenk je aandacht aan beide kinderen. Hoe en in welke volgorde hangt van de situatie af. Maar je kind heeft erkenning nodig voor zijn boosheid, voordat je uitlegt dat je slaan geen goede oplossing vindt. Je kunt bijvoorbeeld zeggen: “Je was boos omdat zij eerst ging, maar jij was aan de beurt, he?”En als je kind dat beaamt: “Dat snap ik. Toch vind ik het wel fijn als je dat een volgende keer gewoon met woorden zegt. Kijk, ze moet huilen omdat het pijn deed. Dat is wel een beetje zielig, vind je ook niet?” En als je kind dat kan horen en beamen, kun je bespreken of je kind het achteraf ook jammer vindt dat ie geslagen heeft en er spijt van heeft. In dat geval kun je overleggen wat hij zou kunnen zeggen tegen het andere kind.
En anders kun je zelf iets tegen het andere kind zeggen: “Het spijt me dat je geslagen bent, ik snap dat mijn kind boos op je was, maar het is niet goed dat ie je geslagen heeft”.
Hmmmm ik mis hier iets essentieels… alles wordt geredeneerd vanuit ‘de dader’. Wat is het best voor ‘ het slachtoffer’?
Ik geloof niet, Brigitte, dat het ‘slachtoffer’ zoveel zou hebben aan een vluchtig, afgedwongen ‘sorry’. Het is ook niet zo, dat ik vind dat je alles maar moet laten gebeuren, hoor.
Maar ipv direct naar een min of meer afgedwongen ‘sorry’ te gaan, is het m.i. beter om eerst met je kind te bespreken wat er is gebeurd, erkenning te geven voor wat de aanleiding was voor het slaan en dan de aandacht van je kind richten op het ‘slachtoffer’.
Eindelijk iemand die het net zo ziet als ik. ik ben het er zeker mee eens en moeders verzorgers of wie dan ook moeten meer praten met de kinderen en niet alles word opgelost door. Sorry
ik ben het helemaal met je eens, alleen zou ik jou mee willen geven dat de toon in je bericht best aanvallend is. Alsof ouders die hun kind sorry laten zeggen echt super stom bezig zijn, dat je je kind enorme schade toebrengt en dan nog de zin, als je het doet, stop er mee. nogal dwingend. Net zoals dat jij vindt dat een kind gehoord en erkend wil worden wil een volwassenen niet beoordeeld, veroordeeld worden. Ik zou de tekst meer brengen ter bewustwording en met een tip erbij hoe het anders aan te pakken. Ik denk dat jij dezelfde “fout” maakt die ouders maken die sorry zeggen afdwingen bij hun kind.
Ik vind het jammer dat het zo op je over is gekomen, Karin. Ik oordeel niet over anderen, ik weet zelf immers veel te goed over hoe je kunt worstelen en hoe je vaak ook niet weet hoe het anders kan. Het is puur bedoeld om over na te denken. Je hoeft er ook niet mee te stoppen als je dat niet wilt. Je kunt het met me eens zijn of niet, allebei even goed.
Mijn gebiedende wijs in de zin van ‘doe dit en doe dat en stop hiermee’ is bedoeld als tip, zoals in al mijn artikelen.
Maar niettemin bedankt voor je reactie en ik zal het meenemen bij nieuwe artikelen:)
“Sorry alleen is niet voldoende” zou denk ik een betere titel zijn voor dit stuk. Er is namelijk niets mis mee om een kind te leren dat je best iets fout kunt doen en maar dat je het ook weer kunt goed maken.
Nou, dat ben ik niet met je eens. Wel met dat laatste wat je schrijft, maar niet met je eerste zin. Dat dekt namelijk niet de lading van mijn stuk. Er is niets mis met ‘sorry’, als deze oprecht vanuit het kind komt. En dan kan het wel degelijk voldoende zijn.
Sorry als ’truukje’, niet gemeend, maar voor de vorm, is inderdaad niet voldoende. Of beter gezegd, het is van geenerlei waarde naar mijn idee. En dus kun je het net zo goed achterwege laten.
Een mooie reminder om te beseffen hoe superbelangrijk het is om met je gevoel te spreken, erachter te komen waarom, en corrigeren is van belang.
Sorry zeggen gebeurt te snel, ik hoor het moeders zeggen tegen hun kind…..kind zegt sorry, draait zich om en speelt weer verder.
Gun je kind de tijd om er even bij stil te staan en neem als ouder ook even de tijd…..
Ja, dat is ook een aspect inderdaad, Diana, de tijd nemen. Dat lijkt soms veel moeite, maar het is zoveel leerzamer voor je kind (en voor jezelf)
Ik kan me zeer in je woorden vinden. Ik heb soms het gevoel dat sorry laten zeggen een snelle manier is voor een volwassene om het ‘probleem’ op te lossen. Helaas ken ik volwassenen die het als vrijbrief zijn gaan zien. Zo van, dan zeg je sorry achteraf en dan maakt het niet uit wat ik heb gedaan. Ik geloof in een gesprekje als de rust is terug gekeerd. Ik geloof er in dat kinderen elkaar niet pijn willen doen, maar nog handelen naar wat ze voelen. Inzicht in hun belevingswereld helpt ze met de tijd veranderingen te maken hierin en op het moment zelf helpt het om kalmte terug te brengen bij beide kinderen. Sorry is een norm, laten we terug gaan naar de waarde…
Mooi verwoord, Hanneke. We zijn het helemaal eens inderdaad. Die laatste zin vat het mooi samen! Dank je wel
Deze inzichten ontroeren me. Als ik dit lees herken ik het en weet ik het, en toch hoor en zie ik mezelf in concrete situaties soms anders handelen en dan voel ik wel langs alle kanten dat het wringt. Mijn eigen patronen, en soms ook de ‘gewoonte’ van hoe je het overal hoort, ziet en zag gebeuren verhinderen dan dat je bewuster met die situatie kan omgaan op dat moment. Voor mij daarom een enorme hulp en steun om dit te lezen, dankjewel.
Herkenbaar. Fijne reactie, Sara, dank je wel.
Hoi Karla,
mooi stuk, waar ik me helemaal in kan vinden. maar… ik worstelde er pas toch mee. Ik ben benieuwd of jij nog tips hiervoor hebt.
Mijn dochter van 6 was een dagje bij oma speelde en heeft toen gevraagd of ze wat poppenkleertjes mee naar huis mocht nemen. Dit mocht niet en ze heeft het daarna stiekem toch meegenomen. Toen oma een paar dagen later aan mij vertelde dat de kleertjes weg waren, heb ik mijn dochter gevraagd hoe en wat. Ze vertelde eerlijk dat ze het niet eerlijk vond en dat ze ze echt graag wou, dus dat ze wel vond kunnen. Oma was trouwens niet boos, moest zelfs lachen. Maar ik was wel geschrokken. Ik heb haar verteld dat ik begrijp dat ze ze echt graag wilde hebben, maar dat daar andere oplossingen voor zijn. Ik heb verteld over vertrouwen dat beschadigd kan raken en dat ik dat wel erg vind als dat bij haar en oma gebeurt. Ik heb gezegd dat ze het goed moet maken. Toen we bij oma kwamen om dat te doen, ging ze op slot (dit kan ze goed), geen woord kwam eruit, ze heeft oma niet aangekeken etc. Ik heb uitgelegd wat we kwamen doen en oma zei gelijk dat ze het niet goed hoefde te maken. Ik wilde toch dat ze het zou voelen en iets doen/zeggen, maar uiteraard gebeurde dat niet. Ik heb het uiteindelijk laten gaan en er een paar dagen later nog eens over begonnen. Ze zei toen dat oma het niet erg vond, dus dat het niet uitmaakte, klaar.
En ik ben er eigenlijk nog niet klaar mee, merk ik. Ik zou graag willen dat het op haar evenveel indruk maakt als op mij, en dat ze dit lesje (dat we allemaal hebben moeten leren) nu vast leert. Voor haar eigen bestwil zeg maar…
Hallo Floor,
dank voor je verhaal. Ik denk dat het voor veel ouders herkenbaar is. Waar je in ‘vast’ zit is het idee, dat wat je doet of zegt ‘indruk moet maken’, zodat het echt niet weer gebeurt. Dat maakt soms ook dat we streng straffen of heel boos worden, want het kind moet toch echt goed begrijpen dat…. .
Maar zo werkt het dus niet. Je hebt je punt gemaakt. En ze begrijpt dat denk ik ook wel. Maar ze heeft ook aangevoeld, dat het in dit geval wel kon. Oma vond het niet echt erg. En ze heeft gelijk, dat het dan ook geen echt probleem is. Dus als jij dan toch aandringt, dan gaat ze uit contact, want ze kan er niks mee. Je komt op deze manier alleen maar in strijd en daar bereik je helemaal niks mee. Ze leert er niet door wat jij denkt te bereiken.
Ik denk dat de clou in jouw laatste alinea zit. Je wil dat ze een lesje leert én dat ze die nu al leert. Maar ze kan dat pas leren als het gebeurt. Als ze iets doet wat echt niet kon en waar ze zich dan achteraf ook werkelijk kan schamen.
Gezien jouw tussenzinnetje (dat we allemaal hebben moeten leren) vermoed ik dat dit een ‘dingetje’ is voor jou. Ik zou je daarom willen uitnodigen om eens te onderzoeken hoe dat zit bij jou. Waarom dit voor jou zo’n groot ding is. Wat jouw drijfveren zijn om dit groter te maken dan het is. Want dat is hoe ik het zie.
En nogmaals, het is heel herkenbaar, en ik keur ook helemaal niets af bij jou ofzo. Het is meer een uinodiging om er anders naar te kijken. Vanuit haar beleving en ervaring. En vervolgens je eigen drijfveren onderzoeken.
Kun je je hier in vinden?
Ja, dat is precies de vinger op de zere plek! Dat ik dat zelf niet door had… Hier kan ik mee verder. Bedankt voor je reactie!
Graag gedaan 🙂
Een schot in de roos, dit artikel!
Mijn kind vertoont vaak ‘klierderig’ gedrag richting zijn zusje als hij overprikkeld is. Sorry zeggen is dan geen probleem, hoewel hij duidelijk geen inzicht heeft in wat zijn gedrag bij haar teweeg brengt. Met hem in gesprek gaan lukt op zulke momenten niet, ik kom niet binnen. Hem uit de situatie halen helpt wel, maar het kwaad is dan al geschied. Ik wil zijn jongere zus wel duidelijk maken dat ik zijn gedrag (duwen/slaan) niet tolereer, maar voel me dan met lege handen staan. Hoe zou ik dit kunnen aanpakken?
Praat met je kind op een later tijdstip, als hij weer rustig is en kan horen wat je zegt. Niet tolereren is iets wat we makkelijk zeggen, maar de waarheid is: het is al gebeurd. Je kunt niet alles voorkomen, dus vervelende dingen gebeuren soms, dat is een gegeven.
Je kunt aan zijn zusje laten weten dat je het vervelend vindt wat er gebeurd is. En eventueel hoe ze daar een volgende keer het beste mee om kan gaan. Dat voelt misschien als lege handen maar dat is het niet. Je geeft wel degelijk een grens, alleen je kunt het niet voorkomen.
Mee eens! Maar wat te doen bij het volgende?
Als mijn kind iets doet, waardoor een ander kind gaat huilen en vervolgens de andere ouder komt, en een sorry van mijn kind eist.
Ze zetten hun kind voor de mijne en zeggen, ‘zo, nu gaat dat jongentje even sorry zeggen…’.
Eehm… hoe kan ik dan op een nette manier aangeven, dat ‘dat jongetje’ geen sorry gaat zeggen?
Ik zou bij mezelf blijven. Niet erin meegaan, maar wel reageren op de achterliggende boodschap. Zo te horen is die andere ouder boos.
“Ik denk niet dat het zo werkt, eerlijk gezegd. Ik begrijp dat jouw kind moet huilen om wat mijn kind deed. Ik kan me voorstellen dat …(je daarvan geschrokken bent, of dat je daar boos over bent, o.i.d.) ”
Je kunt het ook over een andere boeg gooien, door het kind aan te spreken. “Zo te zien deed mijn kind iets wat jij niet leuk vond, wat is er aan de hand?”
En kijken hoe het kind reageert en of er iets opgelost moet worden of niet.
Heb je hier wat aan, Natalie?
heel leerzaam artikel vind ik. Ik herken trucjes als sorry zeggen enz heel erg vanuit mijn eigen kindertijd, ik voelde me ook niet gehoord en ben zo ongeveer als een robot geworden. Allerlei regeltjes te moeten volgens enz.. Het kost me nu op mijn 45e, heel veel moeite om ontspannen te leven en te ervaren er als mens toe te doen… maar ik zocht een artikel over “sorry zeggen”, van ouders naar kinderen, toen ik dit artikel over sorry zeggen tussen kinderen of volwassenen onderling tegen kwam. Maar hierbij stuur ik het artikel over sorry kunnen zeggen tegen je kind: (“sorry, kind”)
Hallo Cynth,
dank voor je reactie. Ik heb het hele bericht hier niet geplaatst, omdat ik dat niet zo op zijn plaats vind, maar ik heb het wel gelezen en ben het helemaal met je eens.
Ik denk dat het heel belangrijk is om als ouders sorry te kunnen zeggen tegen het kind. Iedereen maakt fouten, ook een ouder. En je doet allemaal weleens iets waarvan je spijt hebt. Laat het dan ook weten. Kinderen kunnen heel veel hebben, mits ze er maar in erkend worden. En spijt betuigen is in feite erkennen dat iets niet fijn was voor je kind.
Hartelijke groeten
Karla
Ik loop er vaak tegenaan dat een kleuter huilend naar mij toe komt, met de ‘boosdoener’ er achteraan en dat die gelijk zegt: ‘Ik heb al sorry gezegd!’ Hoewel dat kind dus uit zichzelf sorry heeft gezegd vind ik het toch lastig om dat te waarderen, omdat ik niet het idee heb dat het oprecht was. Meer een truuk om de ‘schuld’ meteen af te kopen.
Ik denk eraan om eerst aan te horen wat er gebeurd is, en dan aan het ‘slachtoffer’ te vragen wat we kunnen doen om het weer goed te maken. Als die dan genoegen neemt met een ‘sorry’ dan is dat goed, maar soms zal er meer nodig zijn.
Ja, daar kan ik me wel in vinden. Hoewel je moet oppassen met de vraag wat er is gebeurd. Iedereen heeft zijn eigen waarheid. Beter kun je aan het ‘slachtoffer’ vragen ‘waar heb je last van?’ of ‘waar moet je om huilen?’. En dan kun je kijken wat er nodig is om het weer goed te maken. En soms is dat inderdaad een sorry van de ‘dader’.