Wat gedragsproblemen te maken hebben met overprikkeling

Het lijkt wel of er steeds meer kinderen komen met gedragsproblemen (noem ik het maar even voor het gemak). Vooral kinderen die thuis uit hun dak gaan als het niet zo gaat als ze willen. Maar ook op de scholen worstelen leerkrachten steeds meer met kinderen die ongewenst gedrag laten zien. Hoe komt dit? Ik heb daar wel een idee over.

Het aantal kinderen met een diagnose neemt hand over hand toe. Dat is op zich niet zo vreemd als je ziet dat de regels voor een diagnose steeds verder zijn opgerekt. Om een diagnose als AD(H)D te krijgen, hoeft een kind nog maar aan 6 van de 13 kenmerken te voldoen, hoorde ik eens.

Ook autisme is aan inflatie onderhevig geworden, om het zo maar te zeggen. Het is zo ver opgerekt dat je een pittig kind er bijna altijd wel onder kan scharen. Varianten zijn ook ‘een lichte vorm van ASS’. Het klinkt allemaal heel serieus, maar de vraag is wat er dan nog van klopt.

Diagnostisering wordt natuurlijk flink in de hand gewerkt door de farmaceutische industrie. Want na een diagnose AD(H)D of ASS is de stap naar medicatie snel gemaakt, zeker bij kinderen. Veel te snel naar mijn idee, want je kunt ook een heleboel andere dingen eerst doen.

Wat dat betreft ben ik een fan van Laura Batstra, haar boek ‘Hoe voorkom je ADHD? (Door de diagnose niet te stellen)’ is nog steeds interessant en actueel. Zij stelt voor om diagnose en eventuele medicatie als laatste stap te zien in een procedure, waarin je eerst allerlei andere aanpassingen uitvoert in de omgeving uitvoert.

Wat ikzelf door mijn werk steeds meer ben gaan zien is dat bij al deze pittige kinderen, met of zonder diagnose, de prikkelverwerking een belangrijke rol speelt. En dat verklaart dan meteen waarom deze groep kinderen zo lijkt toe te nemen. Het zijn hele prikkelgevoelige kinderen, die meer dan vroeger last hebben van overprikkeling.

Want hun omgeving wordt almaar drukker, met almaar meer prikkels. Natuurlijk door alle digitale prikkels, maar ook omdat bijna alle volwassenen om hen heen druk en gestrest zijn. Wie heeft er tegenwoordig nog tijd (en de rust in zichzelf!) om eens goed naar een kind te kijken en te luisteren?

Volwassenen hebben veel te veel aan hun hoofd. Zowel ouders als leerkrachten. Bijna overal is een hoge werkdruk. Dat geeft stress. En maakt dat mensen onvoldoende ontspannen zijn en teveel ‘in hun kop zitten’. Teveel om goed verbinding te kunnen maken met de kinderen.

Is het vreemd dat juist de gevoelige kinderen hierdoor van slag raken? Spanning overnemen en overprikkeld raken? Ik vind van niet. Je kunt deze kinderen ook zien als de kanariepieten in de kolenmijn. Zij laten als eerste zien dat er iets mis is met onze maatschappij.

De overprikkeling geeft een gebrek aan overzicht, het kind voelt zich overspoeld. Dat leidt enerzijds tot boze buien omdat er ontlading nodig is. En anderzijds tot dwingend gedrag, omdat het kind een bijna wanhopige poging doet om weer grip te krijgen, door zelf te bepalen.

De oplossing ligt dan ook in rekening houden met de prikkelgevoeligheid. Uitzoeken hoe je prikkels kunt verminderen. En hoe je je kind kunt helpen om overprikkeling op een gezonde manier kwijt te raken.

Daarnaast zijn deze kinderen enorm gebaat bij duidelijkheid. Structuur. Vaste afspraken. Weten wat ze kunnen verwachten. Ik kan het niet vaak genoeg herhalen. Voorspelbaarheid helpt echt.

En zorg dat je als ouder zelf echt aanwezig bent, kom uit je hoofd. Wees echt aanwezig en maak verbinding met je kind. Dat is misschien wel één van de belangrijkste dingen die je voor je kind kunt doen. En soms ook één van de moeilijkste. Maar het voordeel is dat het ook goed voor jou is 😊

En wat het allermooiste zou zijn, is een maatschappij waarin niet meer iedereen met een vol hoofd draaft en haast om ‘het werk’ af te krijgen. Dat is niet waar het leven voor bedoeld is! Maar ja, dat kan ik niet veranderen. En jij ook niet. Maar je kunt wel zelf veranderen. En dat is genoeg.

Ik ben benieuwd, lezer, of je mijn visie deelt. Heb je opmerkingen, aanmerkingen, toevoegingen? Ik lees graag je reactie. Ook tof als je het wilt delen op social media, dank je wel.