Ik heb al vaker geschreven over ruzies tussen kinderen. Ik heb er zelfs een module over gemaakt. Logisch, want het is iets waar ouders behoorlijk last van kunnen hebben. In dit blog extra tips.
De valkuil bij ruzies is dat je je met de inhoud gaat bemoeien. Kinderen roepen om het hardst wat er gebeurd is en verwachten van jou dat jij het andere kind daarop aanspreekt.
De verleiding is soms ook groot. Het kan echt zo zijn dat je denkt dat het ene kind ‘dader’ is en de ander ‘slachtoffer’. Of dat je de argumenten van de één beter kunt begrijpen dan van de ander.
Toch is (scheids)rechter spelen geen goed idee. Er is dan altijd een kind blij en een ander kind boos. En niet alleen boos, maar ook verongelijkt. Dit kind voelt zich niet gehoord en begrepen. Dat voelt niet fijn en kan leiden tot spanning en nog meer negatief gedrag.
En wat er ook gebeurt, is dat je een dynamiek bevestigt en in stand houdt. Kinderen ervaren dat het zin heeft om jou bij een ruzie te betrekken. Ze kunnen al dan niet bewust erop uit zijn om het andere kind op zijn kop te laten krijgen.
Niet handig dus. Maar wat dan wel?
Ten eerste, spreek met hen het gebruik van een time-out af. Als ruzies zo hoog oplopen dat anderen pijn wordt gedaan, fysiek of met woorden, dan is het tijd voor een time-out. Het enige wat je hoeft te zeggen is ‘time-out’. Dat betekent tijd om af te koelen. Ieder gaat naar zijn of haar eigen plek.
Ten tweede: leg uit dat iedereen zijn eigen waarheid heeft. We kunnen niet anders dan de wereld zien met ons denken en dat is nooit voor iedereen precies gelijk. En hoe meer emoties, hoe meer je iets anders kunt ervaren dan een ander.
Het gaat dus niet om de waarheid, maar om wat je elk kind ervaren heeft. Geef daar altijd erkenning voor, voor allebei (of alle drie of …). De ervaring is zoals die is, ook al heeft de ander iets helemaal niet zo bedoeld, of in zijn eigen ogen helemaal niet gedaan of gezegd.
Het enige wat er dan nog nodig is, is kijken of er nog iets besproken moet worden als iedereen weer gekalmeerd is. Soms is dat helemaal niet nodig. Wat er kennelijk iets waar even lucht aan gegeven moest worden en kan iedereen nu gewoon weer verder.
Als een kind echt iets naars gedaan heeft, kun je met dat kind bespreken hoe dat weer goed te maken. Ik hou niet van verplicht sorry zeggen, het gaat erom dat je kind leert dat iedereen weleens domme of onaardige dingen zegt of doet, maar dat je het altijd weer goed kunt maken. Dat kan ook met een knuffel, een mooie tekening, iets voor iemand doen. En ja, soms ook met sorry zeggen, als dat zo voelt.
Tenslotte is het handig om te weten dat er twee soorten ruzies zijn. Er zijn ruzies die een concrete aanleiding hebben, bijvoorbeeld ruzie over een stuk speelgoed of het gebruik van een of ander voorwerp. Laat ze dan hun eigen oplossing verzinnen. Bijvoorbeeld: om de beurt, of jij mag dit, mag ik dan dat? Enz.
En er zijn ruzies die eigenlijk nergens over gaan. Er is bij één of beide kinderen om een of andere reden sprake van onlustgevoelens en die kunnen zich uiten in vervelend gedrag. Dan is het handig om te kijken wat er aan de hand is (verveling, zenuwachtigheid of honger) en dan kun je daar iets aan doen.
En misschien is het de ruzie om de ruzie, omdat jullie met elkaar in de dynamiek van een ruziepatroon terecht zijn gekomen. Dan zijn bovenstaande tips handig om daar weer uit te komen. Wees daar ook gerust transparant over naar je kinderen toe. Maar zonder oordeel. Zo kunnen zij ook leren wat er eigenlijk gaande is.
Dit blog komt voort uit een vraag van een ouder onlangs in de community van de Ontspannen Ouders. Dit soort inzichten en adviezen kun je van mij verwachten als je een voor jou lastige situatie deelt. Zit jij ook weleens om goede raad verlegen? Overweeg dan het lidmaatschap van de Ontspannen Ouders, het is niet duur en eenvoudig weer op te zeggen.
Vind jij dit tips waar je echt iets aan hebt? Deel het dan zodat we meer ouders kunnen helpen. Dank je wel!
Een kleuter is boos op een ander kind en deelt een tik uit. Op het gehuil van het slachtoffer komt de juf aangelopen. Ze vraagt wat er gebeurd is en zegt tegen het kind dat geslagen heeft “Je moet nu even sorry zeggen, want slaan dat mag niet”. Bijna alle kinderen leren al jong dat ze in zo’n situatie sorry moeten zeggen. Maar wat leren ze dan eigenlijk?
Strikt genomen betekent sorry zeggen “het spijt me”. Het geeft aan dat je iets hebt gedaan waarvan je achteraf zou wensen dat je het niet gedaan hebt. Je hebt er spijt van.
Aangeven dat je spijt hebt van iets dat je tegen iemand gezegd of gedaan hebt, is op zich heel fijn. Als het gemeend is tenminste. Je neemt de verantwoordelijkheid voor wat je hebt gedaan en geeft aan dat je inziet dat je het beter niet had kunnen doen. Of liever niet had willen doen.
Nu is het woord sorry een beetje een uitgeklede versie van ‘het spijt me’. We gebruiken het te pas en te onpas om ons te verontschuldigen. (Grappig woord eigenlijk, ver-ont-schuldigen, je wilt van je schuld af, net als in ‘neem me niet kwalijk’: alsof het meer om jezelf gaat dan om de ander…)
Toch vinden we het erg belangrijk dat kinderen sorry zeggen als ze iets gedaan hebben dat in onze ogen niet acceptabel is. Er wordt soms heel wat strijd gevoerd om dat zelfs af te dwingen. Het gevolg: kinderen zien dat ze er niet onderuit kunnen en zeggen met frisse tegenzin sorry.
Of ze zeggen het bij voorbaat al om geen gezeur te krijgen: “Sorry!”. En als de volwassene dan nog even doorgaat over wat er zo fout aan was: “Jaahaa, ik zei toch al sorry!”
Maar wat leert een kind hier nu eigenlijk van? Niet zoveel fraais eigenlijk.
Ten eerste: dat oneerlijkheid beloond wordt. En dat het belangrijker is om te voldoen aan de norm dan je eigen gevoel te volgen. Ook al heb je geen spijt omdat je het terecht vond wat je deed, toch zeg je sorry, want dan is iedereen weer tevreden.
Ten tweede is het kennelijk niet van belang wat jij als kind eigenlijk hebt ervaren. Wat maakte dat je deed zoals je deed. Het kind voelt zich niet gehoord. De volwassene is niet oprecht in jou geïnteresseerd, maar wil alleen dat je je op de goede manier gedraagt.
Bovendien kun je met sorry zeggen kennelijk je eigen verantwoordelijkheid ontlopen. Het gaat er niet om dat je werkelijk nadenkt over wat je doet of hoe je met anderen omgaat. Het gaat erom dat je je aan de regels houdt.
En wat leert het kind niet? Zeggen dat een kind sorry moet zeggen is een gemiste kans. Een kans om met het kind te praten over zijn emoties en de invloed daarvan op zijn gedrag. Een gemiste kans om gehoord te worden en geholpen te worden met het sturen van het eigen gedrag.
En het kind leert hierdoor niet hoe fijn het is om werkelijk sorry te zeggen. Dat iedereen dingen doet waar hij achteraf spijt van heeft. En dat dat niet erg is, maar dat je door te zeggen ‘het spijt me’, de verbinding kunt herstellen.
Sorry laten zeggen is dus eigenlijk geen goed idee. En toch doen wij volwassenen dit massaal, kinderen leren (lees: dwingen) om sorry te zeggen. En het wrange is, dat kinderen vervolgens soms afgerekend worden op het feit dat het niet gemeend is: “Ja, wat koop ik daar voor, je meent er toch niks van”.
Dus als jij het ook doet: stop ermee. Laat je kind uit zichzelf sorry zeggen of niet. Waardeer als het gebeurt. Bespreek wat er gebeurde, wat het kind heeft ervaren. En daarna pas wat het effect voor een ander is geweest. En pas als het kind ervoor openstaat, kun je bespreken hoe het weer goedgemaakt kan worden. En dan is sorry zeggen een optie. Als het gemeend is 🙂
Wat ik geleerd heb is dit: als je je kind met respect opvoedt en zelf het goede voorbeeld geeft, als je kind zich veilig en geaccepteerd voelt, dan zal je kind uit zichzelf naar je toekomen en sorry zeggen over zijn of haar gedrag als dat gepast is. En is dat niet wat je eigenlijk wilt?
Ik ben benieuwd naar je reactie, ben je het met me eens? Ik lees het graag hieronder. Ook vind ik het fijn als je dit artikel wilt delen via de shareknop, zodat ik meer ouders kan bereiken. Dank je wel!
Door de site te te blijven gebruiken, ga je akkoord met het gebruik van cookies. Privacyverklaring
De cookie-instellingen op deze website zijn ingesteld op 'toestaan cookies "om u de beste surfervaring mogelijk. Als u doorgaat met deze website te gebruiken zonder het wijzigen van uw cookie-instellingen of u klikt op "Accepteren" hieronder dan bent u akkoord met deze instellingen.