Wat is nu precies het verschil tussen straffen en consequenties geven? Dat is een vraag die ik vaak krijg. Enerzijds omdat het voor ouders nieuw is, dat er een verschil bestaat. En anderzijds omdat ze moeite hebben met begrenzen op een goede manier. In dit blog laat ik je zien wat het verschil is en waarom dat zo belangrijk is.
Een consequentie is een logisch gevolg van een gebeurtenis. Als je geen wekker zet, kan het zijn dat je je verslaapt. Als je sleutel vergeet, kun je je huis niet meer in. Als je in de regen gaat fietsen word je nat.
Een straf daarentegen is iets wat bedacht is. Een straf of een boete heeft als doel dat jij je naar de wet of naar de afspraak gaat gedragen. Het is een machtsmiddel om jou te dwingen iets te doen of juist te laten.
In het opvoeden werkt dat ook zo. Bij het geven van straf maak jij gebruik van je macht. En je doet het om iets af te dwingen bij je kind. Consequenties zijn gewoon ervaringen die deel uitmaken van het leerproces. Pittige kinderen leren ook vooral door ondervinding.
Ik zal een voorbeeld geven. Als je kind te laat thuis komt, kan het zijn dat het eten op is. Dat is een consequentie en kan maken dat een kind de volgende keer liever op tijd komt. Zou je daarentegen je kind zonder eten naar bed sturen, dan is dat een straf. Want er is heus nog wel een boterham of een bord pap in huis.
Bij straffen zet je dus je macht in. En juist pittige kinderen rebelleren daartegen. Waardoor jij de strijd wel móet aangaan, om te zorgen dat de straf ook uitgevoerd wordt. Dat kan escalatie in de hand werken.
Consequenties geven je daarentegen de gelegenheid om zacht te blijven in de relatie. Je kunt erkenning geven: ‘wat jammer dat de tijd om is, hopelijk lukt het morgen wel om nog een verhaaltje te doen’ of ‘wat jammer dat het niet gelukt is om je huiswerk te maken, hopelijk gaat het de volgende keer beter’.
Ze kunnen ook heel goed dicht bij elkaar liggen, trouwens. Neem bijvoorbeeld de situatie dat je kind niet luistert bij het naar bed gaan. Dan kun je zeggen dat het als straf geen verhaaltje meer krijgt, dat is straffen. Je kunt ook een afspraak hebben dat om 8 uur het ligt uitgaat. Als je kind dan zo lang treuzelt en niet meewerkt dat het er pas om 8 uur inligt, dan is er geen tijd meer voor een verhaaltje. Een consequentie.
Duidelijke afspraken zijn dus heel belangrijk, zoals je in dit voorbeeld ziet. Zorg dat je kind weet waar hij of zij aan toe is, wat er wordt verwacht van je kind en wat je kind kan verwachten van jou. Lukt het dan niet om zich aan de afspraak te houden, dan kunnen er dus consequenties zijn.
Een consequentie kan ook een reactie van jou zijn op het gedrag. Jouw behoefte doet er ook toe. Dus als je onwillige puber weigert om zijn taak in huis uit te voeren, is het prima als jij dan als consequentie ook niet de behoefte voelt om altijd maar voor je kind klaar te staan. Dat mag, wat mij betreft.
Vaak merk ik dat een ouder het moeilijk vindt om een consequentie ook door te voeren. We vinden het niet leuk om ons kind iets te ontzeggen of iets te laten ervaren wat niet leuk is. Dat kan zelfs voelen alsof we straf geven. En toch is dat dus niet zo. Het is voor het leerproces juist heel belangrijk om een afspraak overeind te houden en het kind de consequentie te laten ervaren.
Is dit verhelderend voor je? Ik lees graag je reactie hieronder. Ook fijn als je het wilt delen op social media, dank je wel alvast!
PS Vind je dit interessant en wil je er meer over horen? Meld je dan aan voor de online workshop ‘Je kind de baas’
In het vorige artikel Hoe je uit het negatieve patroon met je kind komt, schreef ik over het belang van zelfonderzoek. Als je ziet wat je triggert in het gedrag van je kind, begrijp je waarom je steeds in hetzelfde patroon van boos of straffen terecht komt. In dit artikel lees je hoe je vervolgens uit het patroon stapt.
Ten eerste moet je herkennen, dat je in zo’n patroon terecht dreigt te komen. Dat herken je aan gedachten als “daar gaan we weer”, “o jee, nou zal hij wel weer…”, “dat kind is ook altijd zo …..”. Het zijn meestal gedachten met de woorden ‘weer’ of ‘altijd’ erin, of gedachten gericht op dat het er niet mag zijn. “dit moet nu eens een keer afgelopen zijn”, “het moet nu echt stoppen”. Als je dergelijke gedachten hebt, ben je al niet meer open.
Herken je dat dit gaande is? Dan is het advies: doe even niets. (Tenzij er sprake is van een gevaarlijke situatie, dan moet je natuurlijk altijd ingrijpen.) Reageren vanuit je emotie is zinloos, je weet al wat het oplevert. Om iets nieuws te doen, kun je beginnen met niets doen. Word in jezelf gewaar wat er gebeurt. Als je je eigen emotie de kans geeft om zich te roeren, zonder direct in actie te komen, zal het rustiger worden in jezelf.
Je zult ontdekken wat je stoort en wat je graag wilt. Het wordt helder waar het over gaat. Er komt ruimte voor een andere reactie, dan je tot nu toe deed. Je stapt als het ware uit de blikvernauwing die je hebt als je emotie de boventoon voert. De kans, dat je ziet wat er werkelijk nodig is, is nu veel groter.
Nu kun je communiceren vanuit een ik-boodschap. Je geeft aan wat je boos maakt en waarom. En, heel belangrijk, wat je van je kind verwacht. “Het maakt me zo boos, als ik zie dat je weer met de voetbal in de kamer speelt. Ik ben bang dat je dan per ongeluk dingen stuk maakt. Een voetbal hoort niet in de kamer. Ik heb geen zin om de bal af te pakken of weg te doen. Ik wil gewoon dat jij ervoor zorgt dat je niet meer in de kamer voetbalt. Ga anders naar buiten of bedenk iets wat wel in de kamer kan”.
Laat je kind de natuurlijke consequenties van zijn gedrag ervaren. Als hij met zijn gedrag anderen tot last is, of schade berokkent, kun je hem helpen om zijn gedrag aan te passen. Bijvoorbeeld de rommel opruimen, iets wat hij kapot heeft gemaakt vervangen, sorry zeggen en vragen hoe hij het goed kan maken.
Bedenk samen met je kind alternatieven voor ongewenst gedrag. Als hij boos is, wat kan hij dan wel doen om zijn boosheid te uiten? Hoe kan je kind in bepaalde situaties voorkomen dat hij boos wordt? Als hij met iets wil spelen waar een ander mee speelt, wat kan hij dan doen? Als hij ongeduldig wordt als jij aan de telefoon bent, wat dan? Enz.
De tijd nemen om je eigen emoties te herkennen geeft je ook ruimte om geduldiger te zijn. Elk kind vindt sommige situaties lastig. Bijvoorbeeld samen spelen met andere kinderen. Als jij in jezelf herkent, dat jij dat op jouw beurt weer lastig vindt om te zien, kun je je eigen gevoelens losmaken van wat je kind doet. Je kunt je kind dan helpen nieuw gedrag te leren zonder dat jouw emoties daarbij in de weg zitten.
Vind je dit artikel zinvol voor andere ouders? Deel het dan via de shareknop, dank je wel. Ook ben ik benieuwd naar jouw reactie, die lees ik graag hieronder.
Door de site te te blijven gebruiken, ga je akkoord met het gebruik van cookies. Privacyverklaring
De cookie-instellingen op deze website zijn ingesteld op 'toestaan cookies "om u de beste surfervaring mogelijk. Als u doorgaat met deze website te gebruiken zonder het wijzigen van uw cookie-instellingen of u klikt op "Accepteren" hieronder dan bent u akkoord met deze instellingen.