Voor veel ouders is het geven van een complimentje een vast onderdeel van het opvoeden. Maar regelmatig hoor ik dat het bij hun pittige kind niet werkt, eerder averechts lijkt te werken. Hoe komt dat en zijn er alternatieven?
Natuurlijk gaf ik, net als andere ouders, ook complimentjes aan mijn kind. Maar ik kan me nog goed herinneren dat het bij mijn pittige kind vaak verkeerd uitpakte. Het leek eerder een uitnodiging om negatief gedrag te laten zien.
Ik heb me vaak afgevraagd wat daar nu gebeurde. En ik denk dat het wellicht te maken heeft met de behoefte van een pittig kind om autonoom te zijn, om zelf de regie te hebben.
Als je vader of moeder dan zegt dat je iets goed gedaan hebt, dan zegt hij of zij dus iets over jou. Die heeft dan kennelijk de positie om over jou te oordelen. En daar houdt een pittig kind niet van.
Dus zeg jij dat iets goed gedaan is, of goed gaat? Wees dan niet verbaasd als je kind vervolgens kennelijk wil laten zien dat dat helemaal niet waar is.
Nu ik dit zo opschrijf, bedenk ik mij ook dat het klopt. Want sommige complimenten zijn voor ons volwassenen best prettig. Maar als een ander je vertelt dat je je goed gedragen hebt, dat zou best gek zijn. Hoezo bepaalt die ander dat? Zo ervaart een pittig kind het ook, hij of zij wil serieus genomen worden.
Er kan echter ook iets anders aan de hand zijn. Zo besprak ik laatst met een ouder dat een compliment bij haar kind angst leek op te roepen. Angst om het daarna fout te doen. Want misschien lukt dat wat nu goed ging, een andere keer wel niet. Ongemak, dat ook weer kan leiden tot een negatieve reactie na het compliment.
Dat klopt dan weer met de theorie van de fixed mindset. Complimenten kunnen voor een fixed mindset zorgen. Dat betekent dat wie je bent en wat je kunt vastligt. In tegenstelling tot de growth mindset, waarbij een kind weet dat er dingen te leren vallen. Wat nu niet lukt, kan een volgende keer wel lukken.
Het geven van (teveel) complimenten is sowieso niet bevorderlijk voor de innerlijke motivatie van een kind. Het gaat dingen doen die de volwassen graag zien, in plaats van waar ze zelf gemotiveerd voor zijn. Een kind kan ook onzeker worden van teveel complimenten, want wat betekent het als een compliment uitblijft? Heb je het dan niet goed gedaan?
Gelukkig zijn er alternatieven. Je hoeft niet niks te zeggen. Je kunt je kind ook positieve feedback geven zonder dat je een compliment geeft.
Je kunt bijvoorbeeld je eigen gevoel over een situatie delen: “Wat fijn dat je al zelf je pyjama hebt aangedaan. Nu hebben we tijd om lekker veel verhaaltjes te lezen”. Of “ik werd helemaal blij toen ik zag dat je je kleine broertje hielp op het klimrek”.
Daarnaast is het goed om alleen een situatie te beschrijven, zonder oordeel. Bijvoorbeeld “ik zag dat je heel hard geoefend hebt” of “je hebt je kamer helemaal opgeruimd”. Zodat je kind zelf de conclusie kan trekken dat hij iets goed kan.
In het bekende boekje How2talk2kids noemen ze dat ‘effectief prijzen’. Ondanks het gebruik van het woord ‘prijzen’, wat ik zelf toch weer een oordeel vind, vind ik het wel een mooie aanpak.
Herken jij dit bij je kind? En helpt het dan om het anders te doen? Laat het weten, ik lees het graag. Ook fijn als je het artikel voor me wilt delen, dank je wel!
Een vraag van veel ouders is: “Hoe kan ik zorgen dat mijn kind meer zelfvertrouwen krijgt?” Zelfvertrouwen wordt als een belangrijke eigenschap of kwaliteit van het kind gezien. En terecht, we hebben toch allemaal het idee, dat een kind met veel zelftrouwen het leven makkelijker tegemoet kan treden.
Maar wat is dat eigenlijk, zelfvertrouwen? Letterlijk betekent het: vertrouwen op je zelf, vertrouwen in je zelf. Vaak wordt bedoeld: vertrouwen, dat je iets kunt. Als tegenpool van faalangst. Maar is het niet veel meer? Vertrouwen, dat je het leven aankunt. En zelfs: vertrouwen dat je goed bent zoals je bent. Dat vind ik eigenlijk belangrijker, want dan is het ook niet erg als dingen mislukken, als je iets niet kunt. Dat geeft pas stevigheid en veerkracht!
Uiteindelijk is zelfvertrouwen misschien ook wel vertrouwen in het leven. Dat het leven je geeft wat je nodig hebt, dat je het leven kunt nemen zoals het komt…
Wat is er nodig voor een kind om zelfvertrouwen te ontwikkelen? In de eerste plaats het vertrouwen van zijn ouders! En hoe doe je dat dan? Nou, vertrouwen is iets wat je geeft. Bij voorbaat. Niet als je hebt gezien dat een kind iets aankan. Dat is achteraf, een soort mosterd na de maaltijd. Nee, vooraf erop vertrouwen, dat je het kind het zelf wel weet, kan, oplost,enz.
En dat is nou juist gemakkelijker gezegd dan gedaan. Want immers, als ouder ben je nergens zo kwetsbaar als waar het over je kind gaat. Je wilt dat het goed gaat, dat ie geen domme dingen doet, schade oploopt, gevaar loopt. Dus wat er nodig is, is dat je je eigen angsten onderkent en onderzoekt. Hoeveel vertrouwen heb jij in je kind, en waar regeert de angst? Hoeveel vertrouwen heb jij eigenlijk in jezelf en in het leven?
Daarnaast zijn er een aantal concrete tips te geven, die het zelfvertrouwen van je kind stimuleren. Hieronder heb ik er een paar voor je op een rijtje gezet.
WEES ZUINIG MET HET GEVEN VAN HULP OF ADVIES
Geef je kind de ruimte om de dingen op zijn of haar eigen manier te doen, zijn eigen fouten te maken, haar eigen ontdekkingen te doen. Dat vergroot de autonomie van het kind. Dat betekent dus ook, dat je het kind stimuleert om zijn eigen oplossingen te vinden. In plaats van dat jij adviezen aanreikt.
En dat is oefenen voor ons als ouders. Hoe gemakkelijk zeg je niet tegen je kind: “doe het maar zo” of “zou je niet….”. Het lijkt ook voor de hand liggend om als iemand met meer (levens)ervaring die kennis aan te reiken. Maar vraag dan eerst toestemming: “Vind je het goed als ik je help?”of “Mag ik je een tip geven?” En laat je kind ook ervaren, dat hij zonder hulp een oplossing kan vinden. Als het kind je iets vraagt, kun je eerst vragen: “heb je zelf een idee?” of “waar of hoe zou je een antwoord kunnen vinden?”
GUN JE KIND ZIJN DROMEN EN FANTASIEËN.
Durf het enthousiasme van je kind te delen. I.p.v je kind voor een teleurstelling te willen behoeden: “ik zou er maar niet teveel op rekenen”. Ook een lastige voor ons, want zien wij die teleurstelling niet allang aankomen? En we willen ons kind daar tegen beschermen. Maar juist door hen hun eigen ervaringen te gunnen, kunnen ze vertrouwen in zichzelf en in het leven ontwikkelen. En bovendien: hoe zeker kun je zijn, dat je eigen verwachting klopt? Wie weet, soms kan je kind je verrassen met wat ze kan.
LAAT MERKEN DAT JE IN JE KIND GELOOFT
Ook al kan hij het nu nog niet, laat merken dat je erop vertrouwt dat het wel komt. “Op een dag kan jij dat ook. Het komt wel, als jij er aan toe bent”. Gebruik het woord nog: “Het lukt nog niet”. Dat biedt perspectief voor de toekomst.
NEEM JE KIND SERIEUS EN LUISTER GOED
Om het vertrouwen te ontwikkelen dat je goed bent zoals je bent, heeft ieder mens erkenning nodig. Ook je kind wil gezien en gehoord worden. Daarom is het zo belangrijk dat je goed naar je kind luistert, en dat zo terug kunt geven, dat het zich ook daadwerkelijk gehoord voelt. Dan weet je kind dat ie er toe doet.
Mindset is een woord wat je tegenwoordig steeds vaker hoort. Het speelt een belangrijke rol in de mate waarin je succes hebt. Met succes bedoel ik dan dat je datgene bereikt, wat je nastreeft. Ook in de opvoeding streef je doelen na, dus is het goed om je mindset t.a.v. opvoeding en ontwikkeling eens nader onder de loep te nemen.
Mindset dus, helaas is er geen goed Nederlands woord voor, reden waarom het woord ook in onze taal steeds meer gebruikt wordt. Mindset betekent het geheel van overtuigingen, die je hebt. Deze zijn deels bewust, deels onbewust. Juist dat onbewuste deel is interessant. Want juist je overtuigingen sturen je emoties en je gedrag. Naarmate je meer onbewuste overtuigingen bewust kunt maken, krijg je meer ruimte om ongewenste overtuigingen te veranderen om zo ook je emoties en je gedrag te kunnen veranderen.
Als ouder is het belangrijk om je bewust te zijn van je overtuigingen t.a.v. je kind en t.a.v. ontwikkelen en leren in het algemeen. Om met dat laatste te beginnen, misschien heb je al eens gehoord of gelezen over Carol Dweck, een Amerikaanse sociaal psycholoog. Zij heeft aangetoond dat mindset een grote invloed heeft op de schoolcarrière van kinderen. Kinderen met een growth mindset hebben de overtuiging dat leerprestaties vooral afhangen van je inzet. Kinderen met een fixed mindset daarentegen hebben de overtuiging dat talenten en intelligentie vaststaan.
Een fixed mindset houdt je op je plek. Het zet je vast in het beeld zoals je nu bent, wat je nu kunt. Een growth mindset stimuleert om je om nieuwe dingen te leren, grenzen te verleggen. Logisch dat het laatste je veel verder brengt. Toch hebben we, al is het maar op deelgebieden, vaak een fixed mindset (dat kan ik nu eenmaal niet, dat is niet voor mij weggelegd, dat zal mij nooit lukken). En ook t.a.v. onze kinderen hebben wij als ouders daar last van. Immers, wie zet zijn kind nooit vast in een bepaald beeld? (hij is niet sportief, zij is verlegen, enz.)
Ook laat Carol Dweck zien dat het niet goed is als je kinderen vast zet op een hoge prestatie. Kinderen, die altijd horen dat ze erg slim zijn, of een geweldige basketballer, kunnen daar heel onzeker van worden. Vooral in Amerika, maar in mindere mate ook in ons eigen land, heerst(e) lang het denkbeeld, dat veel complimenten geven vanzelf tot kinderen met zelfvertrouwen leidt. Het tegendeel blijkt echter waar te zijn. Deze kinderen worden later volwassenen, die altijd geprezen moeten worden om zich goed te voelen en ontwikkelen gemakkelijk faalangst.
Zoals Carol zegt: beloon de inzet i.p.v. het resultaat. Geef een compliment over hoe het kind het heeft aangepakt, of heeft doorgezet. Zo leert hij veel beter dat hij kan bereiken wat hij wil. Maak het kind ook bewust van zijn aanpak. Wat heeft het succes tot stand gebracht?
Een ander belangrijk aspect is hoe je tegen fouten aankijkt. Als je fouten ziet als iets dat bij een leerproces hoort, gaat je kind daar ook heel makkelijk mee om. Zie dat mislukkingen in feite niet bestaan. Het geeft alleen aan wat niet werkt, hoe je niet je doel bereikt. En maakt de kans dus groter om de juiste weg naar het doel wel te vinden. Dus leve de fouten die je maakt (zolang je maar steeds andere maakt)J
Kortom, we helpen onze kinderen (en onszelf) het meest met de volgende mindset:
Er is een leuke website waar je informatie, tips en hulpmiddelen vindt, die vind je hier.
Fijn als je het artikel wilt delen, dank je wel. Klik daarvoor hiernaast of hieronder op de deelknoppen. En laat hieronder je reactie weten, ik lees het graag!
Deze titel suggereert dat je je kind zelfvertrouwen kunt geven als een pakketje. Dat is natuurlijk niet zo. Je kind ontwikkelt zelfvertrouwen zelf. Of misschien is het wel zo, dat elk kind met zelfvertrouwen ter wereld komt en dat het vooral onze taak is om dat te beschermen. Hoe dan ook: als ouders hebben we veel invloed op dit proces en kunnen we het zelfvertrouwen wel degelijk bevorderen. Wil je weten hoe?
In de eerste plaats door acceptatie. Als je als mens geaccepteerd wordt zoals je bent, dan heb je geen reden om aan jezelf te twijfelen. Je hoeft je niet te richten op wat die ander vindt dat je zou moeten doen of hoe je zou moeten zijn. Je kunt letterlijk gewoon jezelf zijn. Dat geldt ook voor jouw kind.
Daarom is het belangrijk om je bewust te zijn van je reacties op je kind. Probeer zoveel mogelijk te voorkomen dat er een afwijzing in je reactie verstopt zit. Onderzoek of een irritatie of frustratie bij jouzelf niet meer zegt over jou dan over je kind. Als je dat bij jezelf ontdekt, kun je gemakkelijker de emotie bij jezelf houden en neutraler naar je kind reageren.
Betekent dit dat je dan alles maar goed moet vinden? Nee natuurlijk niet. Ook daarmee zou je je kind tekort doen. Hij heeft er recht op om te weten, wat zijn gedrag voor anderen betekent. Maar het betekent wel, dat je dit zonder lading kunt doen. Want juist de emotionele lading, de ergernis of frustratie, maakt dat er, openlijk of subtiel verstopt, afwijzing doorklinkt in je reactie.
Daarnaast is erkenning heel belangrijk. Ieder mens wil gezien en gehoord worden. Toon dus ook je begrip voor de behoeften van je kind. Ook als ze leiden tot een actie die je afkeurt. Of als je kind iets vraagt waar jij niet aan tegemoet kan of wil komen.
Nu denk je misschien: ja, dat klinkt mooi, maar hoe doe ik dat dan in het dagelijks leven? In de eerste plaats is het zo, dat het al positief werkt als je deze zienswijze voor jezelf als uitgangspunt neemt. Het zal doorwerken in hoe jij met je kind omgaat. Daar kun je op vertrouwen.
In de tweede plaats kun je je aanwennen om zoveel mogelijk ik-boodschappen te geven. In het begin is dat wennen, maar door oefenen wordt het steeds gemakkelijker. Voorbeelden van ik-boodschappen zijn: “Ik wil graag, dat je nu je schoenen aandoet, want als we te laat komen worden we niet meer geholpen”, “Ik snap heel goed dat je boos bent, dat zou ik ook zijn. Het punt is dat ik niet wil dat mijn kinderen elkaar pijn doen”, “Ik zie dat jullie heel veel lol hebben, maar ik heb hoofdpijn en kan niet zo goed tegen herrie in huis nu. Ik wil graag, dat jullie nu even naar buiten gaan”.
In de derde plaats kun je als je irritatie voelt opkomen, daar heel even bij stilstaan. “wat is precies mijn irritatie? Heeft het eigenlijk wel iets met het gedrag van mijn kind te maken? Of is dat eigenlijk helemaal geen probleem, maar kan ik het om één of andere reden niet hebben? Communiceer alleen dat deel dat met het gedrag van jouw kind te maken heeft en doe dat dan in een ik-boodschap.
Tenslotte kun je, als je merkt dat jij iets anders wilt dan je kind, te werk gaan volgens de geen verlies methode. Je zoekt een oplossing, die voor allebei oké is. Waardoor dus geen van beide hoeft te verliezen. Daarmee laat je zien, dat je de behoeftes van je kind respecteert, maar ook die van jezelf. Een beter recept voor erkenning is er niet.
Hoe stimuleer jij het zelfvertrouwen van je kind? Laat het me weten door hieronder een reactie te plaatsen.
Iedereen weet dat je opfleurt van complimenten, dat gedachten over wat je allemaal goed doet je inspireren. Terwijl het denken over wat je niet goed doet, je energie wegneemt en je alleen maar meer laten piekeren. Toch zijn we allemaal min of meer gefocust op wat we niet goed doen. Niet zo vreemd, want zo zijn we opgevoed. In onderwijs en opvoeding werd en wordt veel nadruk gelegd op wat niet goed is en wat beter moet. Jij als ouder kunt dit nu doorbreken. Door meer aandacht te hebben voor de kwaliteiten van je kind.
Ieder mens wordt geboren met een specifieke aanleg, de fabrieksinstelling, zoals ik dat eens zo mooi heb horen benoemen. Dat hoort bij je. Dat noemen we kwaliteiten. Vaak hebben we het over positieve en negatieve eigenschappen. Maar als je goed kijkt, hebben veel eigenschappen een positieve en een negatieve kant in zich. Het is maar hoe je ze benoemt. Geduld bijv. wordt als positief gezien. Maar iemand die erg geduldig is, kan ook wel eens te afwachtend zijn. En iemand die ongeduldig is, heeft als positieve kant dat hij daadkrachtig is. Als je dus goed kijkt kun je bij iedereen een heel scala aan kwaliteiten ontdekken.
Als je iemand anders jouw kwaliteiten hoort benoemen, dan begin je vanzelf te stralen. Dat komt omdat je een compliment krijgt, maar ook omdat je voelt: ja, dat klopt, dit ben ik. Je komt in contact met je kern. Het geeft je een positieve impuls. Het is goed voor je zelfvertrouwen. En het geeft je inzicht in jezelf, in hoe je in elkaar steekt.
Stel je voor dat je je kind dit mee geeft in je opvoeding. Dat hij of zij regelmatig van jou een kwaliteit hoort, die je benoemt. Wat een boost geeft dat voor het zelfvertrouwen. Het werkt inspirerend en stimulerend. Het kind krijgt zin om nog meer van zichzelf te laten zien, nog meer kwaliteiten in zijn handelen naar buiten te brengen.
Wat je daar als ouder voor moet doen is leren focussen op kwaliteiten. Leren om ze te zien, op te merken wanneer er eentje in actie is. Kijk ook eens als je denkt een negatieve eigenschap tegen te komen, of daar niet ook een positieve kant aan zit, die je als kwaliteit kunt zien. Een druk kind is ook een kind met veel enthousiasme, of misschien met veel plannetjes, vindingrijk of creatief. Een kind dat niet zo flexibel is, is misschien wel heel nauwkeurig, of duidelijk in het nakomen van afspraken.
Wat je hierbij kan helpen is het Kinderkwaliteitenspel. Het is in de eerste plaats ontwikkeld voor groepen, zoals in het onderwijs. Maar je kunt het ook prima gebruiken in je gezin. Het bestaat uit allemaal kaartjes met kwaliteiten erop. Dingen die je hebt (geduld, enthousiasme, enz.) of die je bent (behulpzaam, vrolijk, enz.). Je kunt de kaartjes gebruiken voor allerhande spelvormen, er staan diverse voorbeelden in de handleiding. Je kunt bijv. een kind een kaartje laten pakken wat bij hem past. Of blind een kaartje laten trekken en vertellen of het bij je past of niet. Wat ook leuk is, is om een kaartje voor iemand anders te pakken, welk kaartje vind je passen bij je broertje of zusje, je vader of je moeder?
Misschien een goede Sinterklaastip? Je kunt het bestellen bij het CPS. Ga naar www.cps.nl en vul bij het zoekvenster in Kinderkwaliteitenspel. En misschien is het ook te koop in de betere speelgoedwinkel, in een alternatieve boekhandel of een esoterische winkel.
In elk geval veel succes en plezier gewenst met het ontdekken en benoemen van de kwaliteiten van je kind.
PS: En vergeet je eigen kwaliteiten niet! (Zie Focus meer op jouw specifieke kwaliteiten)
Door de site te te blijven gebruiken, ga je akkoord met het gebruik van cookies. Privacyverklaring
De cookie-instellingen op deze website zijn ingesteld op 'toestaan cookies "om u de beste surfervaring mogelijk. Als u doorgaat met deze website te gebruiken zonder het wijzigen van uw cookie-instellingen of u klikt op "Accepteren" hieronder dan bent u akkoord met deze instellingen.