Respect vinden ouders erg belangrijk in de opvoeding. Ze willen graag dat hun kinderen respect tonen naar andere mensen. En terecht. Respect is een belangrijke kwaliteit in het samenleven van mensen. Toch laten kinderen (en niet alleen zij!) respectloos gedrag zien. Hoe krijg je een basis van wederzijds respect in je gezin voor elkaar?
Allereerst moeten we even ophelderen wat respect is. Respect is niet hetzelfde als beleefdheid. Wat beleefd is, is afhankelijk van de cultuur. Beleefdheid is een norm, respect is een waarde. Beleefdheid is een manier waarop respect getoond kan worden.
Respect is ook niet hetzelfde als bewondering. Dat is de richting waarin het begrip Respect bijvoorbeeld op facebook lijkt te gaan. Alsof het is wat je toont als je iets bijzonder vindt. Maar je kunt heel goed respect hebben voor het kleine, het gewone.
Wikipedia meldt het volgende: Respect betekent aanzien, eerbied of waardering, die men heeft voor (of ontvangt van) iemand vanwege zijn kwaliteiten, prestaties of vaardigheden. Het woord betekent oorspronkelijk omzien naar, en vandaar rekening houden met.
Voor mij betekent respect een combinatie van waardering en rekening houden met. Waardering niet omdat iemand iets bijzonders doet, maar waardering van wie iemand is, voor iemands eigenheid. Het heeft daarom ook veel te maken met erkenning. Uitstralen dat een ander er toe doet.
Hoe zorg je dat jouw kind respect toont voor jou en voor anderen? Door het voor te leven. Zoals voor zoveel dingen in het leven geldt hier ook: je krijgt wat je geeft. Dus toon respect voor anderen en niet in het minst voor je kind.
Wat betekent dat concreet? Dat je anderen in hun waarde laat. Dat je ruimte laat voor andersdenkenden. Ook binnen het gezin. Dat je kind zijn eigen mening mag vormen. Dat je rekening houdt met haar of zijn behoefte, ook als jij die niet begrijpt of onbelangrijk vindt.
Dus als jij je kind respect geeft, dan krijg je het ook. Mits je ook zelfrespect laat zien, daarover straks meer.
Maar als je goed kijkt, zie je dat wij volwassenen nog regelmatig onbewust het kind niet respecteren. Ook al lijkt het zo (en is het ook zo) dat kinderen veel ruimte krijgen in ons land om hun zegje te doen en er relatief veel rekening met hen gehouden wordt.
Het zit hem vaak in kleine dingen. Tegen (een behoefte van) een kind ingaan, omdat het jou niet uitkomt, omdat jij het beter weet als volwassene, omdat het niet hoort wat je kind wil of doet, omdat jij nou eenmaal de baas bent, bijvoorbeeld. Of omdat jij boos bent en je emoties niet in de hand kunt houden.
Soms zit er ook angst onder als ouders een kind minder respecteren. Angst dat een kind over hen heen gaat lopen. Maar respect tonen voor de eigenheid van je kind is iets heel anders dan hem altijd zijn zin te geven.
Want dan ga je voorbij aan je eigen behoefte of waarde en ben je respectloos naar jezelf. Dat is natuurlijk niet de bedoeling. Dus zelfrespect is belangrijk, dat je je eigen behoeftes bewaakt. En je eigen grenzen.
Nu kunnen pittige kinderen makkelijk een grens overgaan als ze boos zijn. Het is dus belangrijk dat je een duidelijk signaal afgeeft in zo’n geval. Bijv. ‘als je gaat schelden, kleineren, beledigen oid dan stop ik het gesprek. Ik luister alleen naar je als je fatsoenlijk bent’. En doe dat dan ook. Loop desnoods weg als dat nodig is.
Ook is het nodig om je kind te helpen omgaan met haar of zijn eigen boosheid. Hoe je dat wél op een goede manier uit. Want dat is belangrijk. Boosheid is eigenlijk een kracht, mits je het op een goede manier kunt uiten.
Dus als jij je kind respecteert én ook grenzen aangeeft, ben je een voorbeeld voor je kinderen. En zul je merken dat je kinderen vanzelf respect zullen tonen voor jou en andere mensen. En ook voor elkaar onderling. Zo creëer je een stevige basis van wederzijds respect in je gezin.
Wat daarbij extra kan helpen is een wekelijks gezinsoverleg. Dat is een praktische uitvoering van het uitgangspunt dat ieder gezinslid er evenveel toedoet. Ik zal daar binnenkort een apart blog aan wijden.
Heb jij last van respectloos gedrag in jouw gezin? Dan is het misschien tijd om mijn groepsprogramma Stap voor stap een gelukkig gezin te volgen. Lees hier waarom.
Vind jij dit artikel zinvol? Deel het dan via op de social media, zodat ook anderen er hun voordeel mee kunnen doen. Bedankt! Ook lees ik graag je reactie hieronder.
Respectloos gedrag van een kind is een grote frustratie van ouders. Vooral ouders met pubers noemen dat regelmatig als een groot probleem. Ik leg dan meestal uit, dat het eigenlijk heel simpel is. Er zijn maar 2 dingen voor nodig. Maar die zijn wel onmisbaar, zonder dat lukt het niet.
Eerst even dit. Als je vindt dat je kind zich respectloos gedraagt naar jou toe, kijk dan even goed wat je daaronder verstaat. Ik ben bijvoorbeeld niet zo dol op het woord brutaal. Omdat ik vaak merk dat daarmee bedoeld wordt dat een kind niet mag zeggen of tonen, wat een volwassene zich wel kan permitteren. Meestal een uiting van frustratie.
Ik vind dat volwassenen en kinderen gelijkwaardig zijn hierin. Dus een kind dat frustratie uit door bijv. te zuchten of met de ogen te rollen, dat kun je brutaal noemen. Maar als je zelf ook je ergernis over gedrag van je kind nonverbaal uit, dan zie ik eigenlijk niet zo het verschil. Dus wat mij betreft is het pas een probleem als het werkelijk respectloos is.
Dat betekent dat een kind gedrag laat zien wat je van niemand zou (hoeven te) tolereren. Dus uitschelden of gekleineerd worden. Door dat niet te accepteren en hierin je grens aan te geven, toon je zelfrespect. ‘Ik laat mij niet zo behandelen’.
Het is belangrijk dat je zelfrespect toont aan je kind. Als jij onvoldoende je grenzen hierin aangeeft, of als je niet voldoende opkomt voor je eigen behoeftes, dan is de kans groot, dat je kind zich teveel permitteert wat dit betreft en te weinig respect voor je heeft. Dus zelfrespect is de ene voorwaarde.
De andere voorwaarde is dat je respect toont voor je kind. Dat betekent dat je je kind behandelt zoals je zelf behandeld wilt worden. Je permitteert je niet meer tegenover je kind dan tegenover een andere volwassene. Je kleineert je kind niet, je beledigt je kind niet, je scheldt niet. En je houdt rekening met de behoeftes van je kind.
Je neemt je kind dus serieus. Je kind ervaart dan ‘ik doe ertoe’. En dat mag je ook vragen van je kind, dat ze rekening met jou houdt, omdat jij er ook ‘toedoet’. Jullie beider behoeftes zijn precies even belangrijk.
Dus dat is wat je moet onthouden. Respecteer je kind en toon zelfrespect. Dan zal je kind vanzelf ook jou respecteren, rekening met je houden en zich in principe respectvol gedragen. Behalve soms, als de emoties te hoog zijn opgelopen in je pittige kind. Maar je zult ervaren dat hij daar dan oprecht spijt van heeft en oprechte excuses zal maken. En dat is ook een vorm van respectvol handelen.
Ik ben benieuwd wat je hiervan vindt, kun jij je hierin vinden? Ik hoor het graag, je kunt je reactie hieronder kwijt. Ook fijn als je het artikel wilt delen, dank je wel alvast.
Als het over opvoeden gaat, hoor je steeds weer de noodzaak van grenzen stellen. Een kind moet begrensd worden, weten waar de grens is, anders wordt hij grenzeloos in zijn gedrag. En dat is helemaal waar. Alleen: wat is eigenlijk een goede grens en hoe stel je die?
Eerst moeten we ophelderen wat we eigenlijk bedoelen met grenzen stellen. Vaak wordt daarmee bedoeld, dat een kind af en toe ook “nee” te horen krijgt. Zodat hij weet, dat niet alles kan en mag. Want anders krijg je verwende kinderen en dat willen we natuurlijk niet.
Hoe wordt zo’n grens gesteld? Soms op grond van wat hoort of niet hoort. “Nee, je mag niet je regenlaarzen aan met dit mooie weer, dat is geen gezicht. ”
Soms, omdat het de ouder niet uitkomt. “Nee, je mag nu niet met water spelen” (denkend: ‘want dan ben je straks nat en vies en moet ik je onder de douche zetten en daar heb ik geen zin in’).
Soms omdat je meent, dat het pedagogisch verstandig is. “Nee, je mag geen koekje, want we gaan over een half uurtje aan tafel.”
Een dergelijke grens noem ik een bedachte grens. Het is geen echte grens, maar je bedenkt hem, omdat het je verstandig lijkt of beter uitkomt. En soms, omdat je vindt dat het tijd wordt om een grens te stellen. Om te voorkomen, dat je kind teveel zou mogen.
Een echte grens daarentegen is een grens, die jij in jezelf kunt voelen. Omdat het een behoefte van jou schaadt, als het kind zijn gang zou gaan. Bijvoorbeeld: “ik vind het niet goed, als je vanavond vrienden meeneemt, want ik wil op tijd kunnen slapen. Ik moet morgen al heel vroeg op. Een ander keer graag”.
Een echte grens is ook eentje die je stelt vanuit je verantwoordelijkheid als ouder. Bijvoorbeeld als je bepaalt dat je kind om 8 uur in zijn bed moet liggen, omdat jij verantwoordelijk bent voor zijn of haar nachtrust. Of dat je het aantal ijsjes op een dag begrenst met het oog op de gezondheid van je kind.
Soms kan een bedachte grens ook een echte grens zijn. Maar dat wordt ie pas als je je daarvan bewust bent en dat ook communiceert. “Als je vlak voor het eten gaat snoepen, ben ik bang dat je straks je eten niet opeet”. (En wat als je kind zeker weet, dat hij zijn bord leeg zal eten. Is jouw grens dan nog houdbaar?)
Het voordeel van een echte grens, is dat ie makkelijker te begrijpen is voor kinderen. Beter voelbaar. Waardoor ze er veel makkelijker rekening mee houden. Onder zoek maar eens, als jij bepaalde grenzen hebt, waar je kind gemakkelijk overheen gaat: is het wel een echte grens? Kun je hem voelen in jezelf? Sta je er diep van binnen eigenlijk wel achter?
Het gaat dus niet zozeer om het stèllen van grenzen. Maar om het vàststellen ervan. Waar ligt jouw grens. Waar ligt de grens van je kind? Want ook kinderen hebben grenzen. Ze kunnen moe zijn, honger hebben, toe zijn aan even niks, geen zin ergens in hebben, ergens tegen op zien, enz.
Grensoverschrijdend gedrag is gedrag dat een behoefte van een ander schaadt. Dat ongevraagd de grens van een ander overschrijdt. Dat doet iedereen weleens, meestal onbewust. Daarom is het zo belangrijk om je grenzen te kennen en op een goede manier te communiceren. Zo leren je kinderen op een natuurlijke manier begrenzing.
En dat werkt natuurlijk twee kanten op. Gerespecteerd worden en respecteren hoort bij elkaar. Kinderen, die hun eigen grenzen kennen en ervaren, dat deze gerespecteerd worden, hebben meer zelfvertrouwen en zullen minder gauw grensoverschrijdend gedrag vertonen. Mits de ander (jij dus ook) zichzelf respecteert door zijn eigen grenzen te kennen en aan te geven.
Heb jij hier moeite mee, dan is het goed om daarmee aan de slag te gaan. Zoek een therapeut of een coach die je kan helpen je grenzen te herkennen en aan te geven. Ikzelf heb dit ook echt moeten leren. Emotioneel lichaamswerk en haptonomie hebben mij daar goed bij geholpen.
Zet dit je aan het denken? Ik hoor dan graag van je bij de reacties en ik vind het ook tof als je dit blog zou willen delen met de social media buttons. Bedankt alvast!
In discussies over opvoeden gaat het altijd om twee karikaturen: de ouder die ouderwets, autoritair opvoedt en de ouder, die alles maar goed vindt. Zoals bij zoveel gevoelige onderwerpen is polarisatie al snel een feit. Dat is jammer, want daardoor leren we niet van elkaar en komen we ook niet verder. Ik wil graag een lans breken voor een derde mogelijkheid, een gezonde middenweg, zou je kunnen zeggen.
Het zit in onze opvoedcultuur ingebakken dat de ouder de baas is. Je wilt misschien wel naar je kind luisteren, maar uiteindelijk moet ie toch doen wat jij zegt.
Aan de andere kant zijn er ook ouders, die juist het belang van hun kind vooropstellen. Zij vergeten soms om hun eigen grenzen goed in de gaten te houden.
Maar het gaat om de balans. Ik zeg altijd: “Jouw behoefte is precies even belangrijk als die van je kind, niet meer en niet minder”. Dat voorkomt, dat je over je kind heen walst, maar ook dat jij teveel met je kind meegaat, verder dan goed voor je is. En dat zie ik nog wel eens gebeuren bij ouders, die hun kind graag serieus willen nemen.
Je eigen behoeftes serieus nemen is een teken van zelfrespect. Dat heb jij nodig en dat heeft je kind nodig. Want als jij onvoldoende respect hebt voor jezelf, dan heeft je kind dat ook niet voor jou. Het is niet wat een kind ten diepste wil.
Maar het is even belangrijk, dat je de behoefte van je kind serieus neemt. Dat je kind voelt dat ie ertoe doet, dat er ruimte is voor zijn of haar verlangens, zorgen of meningen. Dat er rekening met het kind wordt gehouden.
Dat betekent dat je in praktijk probeert om zoveel mogelijk aan beide kanten tegemoet te komen. Dat is iets anders dan onderhandelen. Het is niet: de ene een beetje meer en de ander een beetje minder. Het is zoeken naar wat goed is voor iedereen, of waar iedereen zich in kan vinden.
Nu weet ik heus wel dat dat niet altijd kan in de praktijk. Er is niet altijd tijd voor (maar kom er dan later op terug en bespreek het voor een volgende keer) en sommige dingen moeten gewoon (al zijn dat er waarschijnlijk minder dan je denkt, als je dat eens echt gaat onderzoeken).
Maar dat is geen reden om het niet na te streven. Neem het gewoon als uitgangspunt. Wij willen dat iedereen zich kan vinden in de oplossing die we kiezen. Alleen al dat uitgangspunt, maakt dat je kind voelt dat ie ertoe doet, maar ook neem je jezelf dan serieus.
Dit uitgangspunt werkt enorm verbindend en daagt uit tot het vinden van minder voor de hand liggende oplossingen. En het is ook nog eens heel goed voor de ontwikkeling van de sociale vaardigheden van je kind 🙂
En nog een tip: denk niet te snel in ja of nee maar in én-én. Stel niet de of-vraag, maar de hoe-vraag: hoe kunnen we het zo doen, dat mijn kind …(bijvoorbeeld: bij een vriendje kan spelen) en dat jij….(bijvoorbeeld: niet in tijdnood komt voor je afspraak).
Vind je dit een zinvolle tip? Deel hem dan met andere ouders via de shareknop hieronder. Dank je wel!
Ook lees ik graag je reactie hieronder 🙂
Door de site te te blijven gebruiken, ga je akkoord met het gebruik van cookies. Privacyverklaring
De cookie-instellingen op deze website zijn ingesteld op 'toestaan cookies "om u de beste surfervaring mogelijk. Als u doorgaat met deze website te gebruiken zonder het wijzigen van uw cookie-instellingen of u klikt op "Accepteren" hieronder dan bent u akkoord met deze instellingen.