Corrigeren, ingrijpen, straffen. Iedere ouders kent deze acties. Vaak denk je ook dat het je taak is als ouder. Maar er is een onderliggende reden waarom je doet wat je doet, die helemaal niet zoveel met je kind te maken heeft. Maar meer met jouzelf.
Stel, een kind doet iets dat jij niet wilt. Je zegt hem of haar ermee te stoppen. Maar je kind wordt boos en gaat schelden. Grote kans, dat jij dit niet acceptabel vindt. Je zegt er wat van. “Ik wil niet dat je zo tegen me praat’. Maar je kind gaat door.
Waarschijnlijk raak je geïrriteerd of zelfs gefrustreerd. Je probeert je kind te dwingen om ermee te stoppen. Als dat niet lukt, stuur je je kind weg. Of je gaat dreigen met een straf. ‘Als je nu niet stopt, mag je vandaan niet meer op de iPad’. Zoiets.
Soms helpt dat, soms niet. Maar in beide gevallen heb je eigenlijk niks bereikt. Want wat heb je eigenlijk bereikt als je kind eindelijk toegeeft en gehoorzaamt?
Dat je je kind jouw wil hebt kunnen opleggen. Dat je de uiteindelijk toch de baas bent gebleven. Dat is alles. Maar voor de toekomst betekent het eigenlijk niks. Je kind heeft er niks van geleerd, en jij ook niet.
En in het slechtste geval heb je ook dat niet bereikt. Is het geëindigd in een enorme escalatie, waarbij niet alleen je kind, maar ook jij uit je dak bent gegaan.
Laten we eerlijk zijn, eigenlijk is je ingrijpen alleen maar bedoeld om jouzelf het gevoel te geven, dat je iets doet. Dat je het ‘niet over je kant laat gaan’. Dat je kind er niet zomaar ‘mee weg komt’. Het is puur het in stand houden van de illusie dat je macht hebt. Om de machteloosheid niet te voelen.
Want het gevoel dat je geen controle hebt, dat je geen grip hebt op je kind is eigenlijk ondraaglijk. Wat ben je dan eigenlijk voor ouder, als je dat niet voor elkaar krijgt. Er ligt een diepe angst aan ten grondslag voor totale machteloosheid. Er niet toedoen. Genegeerd worden.
Dat is een diepe angst die iedereen heeft, of je je er nu wel of niet bewust van bent. En die angst drijft ons om de schijn op te houden dat we de boel onder controle hebben. Zeker als het over opvoeden gaat, want hee, het kan toch niet zo zijn, dat een kind jou de baas is.
Een pittig kind is wat dit betreft een enorme uitdaging. Het triggert door zijn sterke wil en dwingende gedrag voortdurend deze onbewuste angst. ‘Helaas’, wilde ik er eerst bij typen. Maar eigenlijk moet dat zijn ‘gelukkig’.
Want een pittig kind opvoeden is een fantastisch aanleiding om dit soort mechanismes in jezelf onder ogen te komen. Je kunt leren om daar mee te dealen. Dat maakt je sterker en vrijer. Je kunt stoppen met het inzetten van je macht, maar mag gaan opvoeden vanuit verbinding.
Als je eerlijk bent, herken je dit dan bij jezelf? Je kunt het hieronder laten weten, ik hoor het graag. En delen is fijn, dan bereiken we meer ouders, dank je wel.
Eerlijk gezegd denk ik dat bijna elke ouder weleens straft. Het is misschien wel het eerste wat in je opkomt als je kind niet luistert. Vooral als je kind nog jong is en jij nog niet zo ervaren. Misschien deed je het de eerste keer wel zonder nadenken. Je ziet het jezelf opeens doen 🙂
Zo ging het bij mij wel. We waren op bezoek en hij zat aan een vaas waar hij af moest blijven. En hij luisterde niet, dus zetten wij hem op de gang. Hij was nog een peuter. Ik vond het een mijlpaal (maar niet eentje om te vieren).
Wat wisten wij nou helemaal van opvoeden? We wisten wel dat we niet wilden dat de vaas kapot ging. Het was misschien wel onze angst die maakte dat we op deze manier ingrepen. Of het hielp weet ik niet meer, wel dat het mij geen goed gevoel gaf. (En dat klopt ook, weet ik nu.)
Opvoeden doe je met de kennis die je hebt. En als je je verder weinig hebt ‘bijgeschoold’ door boeken te lezen bijvoorbeeld, dan leun je vooral op hoe je zelf opgevoed bent en wat je om je heen ziet. Zeg maar de standaard in onze maatschappij. En straffen hoort daar bij, dat zit gewoon in ons systeem.
Het komt vooral in ons op als we boos zijn op een kind. We willen iets doen met die boosheid, we willen ons gezag laten gelden. En voor je het weet roep je dan: “ga maar naar je kamer en ik hoef je even niet meer te zien” of “Vandaag geen iPad meer”. Herkenbaar?
Ik durf de stelling wel aan, dat het straffen meestal gebeurt tijdens een boze bui van de ouder. Veel vaker dan dat er rustig en weloverwogen een straf wordt uitgedeeld. Dat maakt straffen niet alleen ineffectief (het verergert namelijk de strijd met je kind), maar ook oneerlijk. Je hebt ruzie met je kind en jij maakt gebruik van je macht, terwijl je kind dat niet kan.
Wat het ook niet effectief maakt, is dat je in een boze bui vaak niet goed nadenkt over de straf. Je straft te zwaar, waardoor je later de straf weer herroept. Zo van: “je blijft de rest van de dag op je kamer” en vervolgens laat je je kind na een uurtje weer naar beneden komen.
Mijn advies is om niet meer te straffen. Gewoon nooit. En zeker niet in een boze bui. Want dat maakt de strijd alleen maar erger. Dus ben je boos op je kind: bijt je tong af en zorg eerst dat je jezelf tot bedaren brengt. Door bijvoorbeeld wat rustiger en dieper in en uit te ademen. Daarna kun je als dat nodig is je kind (laten) kalmeren.
En pas als jullie allebei weer rustig zijn, kun je praten over de aanleiding van je boosheid en afspraken maken. Je kind wil namelijk wel luisteren, maar iets zit in de weg. In een open gesprek kun je daar achter komen en afspraken maken voor de toekomst.
Ook als je wel rustig blijft, is straffen lang niet altijd een goed idee. Bij pittige kinderen werkt straffen averechts, omdat jij je macht inzet. En dat is precies wat een pittig kind triggert. Bovendien gaat het voorbij aan de oorzaak van het gedrag, wat maakt dat je kind niet luistert?
Nu denk je misschien ‘dat is mooi en aardig, stoppen met straffen, maar wat dan?’ Een terechte vraag, want je kind heeft wel iets te leren natuurlijk. Gelukkig zijn er andere manieren om je kind te helpen zich aan de afspraken te houden. Wil je meer weten daarover, volg dan mijn webinar. Aanmelden kan hier.
Vind je dit interessant, wil je het dan voor me delen, zodat we meer ouders kunnen bereiken? Dank je wel alvast. En ook je reactie is meer dan welkom hieronder. Ik lees het graag!
Elk kind vertoont van tijd tot tijd weleens ongewenst gedrag. In opvoedland heet het dan dat dit gedrag gecorrigeerd moet worden. En dus gaat de volwassene iets doen (bestraffen, belonen, uitleggen) in de hoop dat het kind ander gedrag gaat vertonen. Toch werkt het vaak niet. Hoe komt dit en wat werkt wel?
Het corrigeren van gedrag stamt uit de tijd dat kinderen werden gezien als wezens, die gedisciplineerd moesten worden. Als opvoeder had je de taak om te zorgen dat kinderen leerden wat er van hen verwacht werd en ongewenst gedrag werd gecorrigeerd.
Aanvankelijk was dat vooral straffen. De tijd dat lijfelijk straffen, door een tik uit te delen of een pak voor de broek te geven, normaal was, ligt nog helemaal niet zo ver achter ons. Maar inmiddels zijn we er gelukkig wel achter, dat dit geen goede aanpak is.
Later kwam daar het belonen bij. Dat is nog steeds populair in onderwijs en opvoeding. Bijvoorbeeld in de bekende Triple P methode. Aan belonen kleven echter ook bezwaren, daar heb ik eerder over geschreven (zie bijvoorbeeld het blog Waarom belonen niet zo effectief is als we denken). Effectief belonen is namelijk heel moeilijk en heeft ook nadelen voor de ontwikkeling van het kind.
Ook zijn we steeds meer gaan praten met kinderen. Op zich een goede ontwikkeling. Ware het niet dat we vooral tegen kinderen praten … Op zijn best vragen we het kind waarom hij of zij iets doet en daar komen we meestal niet zoveel verder mee. Kinderen kunnen niet zoveel met die ‘waarom’ vraag.
Wat al deze methodes gemeen hebben is dat ze vooral op het gedrag focussen. Dat ongewenste gedrag moet verdwijnen of veranderen. We gebruiken technieken uit de gedragspsychologie die moeilijk effectief te maken zijn. En bovendien niet erg respectvol zijn naar een kind.
Ouders begrijpen vaak ook niet waarom hun kind niet luistert. Want ze zijn toch duidelijk geweest. Maar het is een vergissing om te verwachten, dat wat een kind snapt, dus ook kan dóén. Zo werkt het niet.
Het kind wil in principe wel (ook al lijkt het soms niet zo), maar het lúkt niet. Achter elk gedrag zit namelijk een behoefte of een zorg. Er is altijd een reden voor het gedrag. Pas als je dat helder hebt, kun je met je kind een goede oplossing vinden.
Kijken naar wat er achter gedrag zit, is effectiever en respectvoller naar je kind toe. Het helpt je kind om zijn eigen gedrag beter te begrijpen en om te leren zijn eigen gedrag te sturen.
Ga uit van onmacht i.p.v. onwil. Stel jezelf de vraag “Hoe kan ik mijn kind helpen om het ‘goed(e)’ te doen?” Je kunt het ook aan je kind vragen: “Hoe kan ik je helpen om het anders te doen?” Waarbij je samen vaststelt hoe dat anders er uit kan zien.
PS Wil jij meer weten over hoe dit werkt? Meld je dan aan voor mijn eerstvolgende gratis live training. Daarin vertel ik je wat wel en wat niet werkt bij pittige kinderen. Aanmelden kan hier.
Help je mij om mijn inspiratie te verspreiden? Deel dit artikel dan via de social media-knoppen. Dank je wel alvast. Ook lees ik graag hieronder je reactie.
Van oudsher is het eerste antwoord van volwassenen op ongewenst gedrag van kinderen: straffen. En soms werkt het ook. Maar vaak ook niet. Zeker bij pittige kinderen werkt het averechts. Hoe komt dat? En wat werkt dan wél?
Het idee achter straffen is dat kinderen eieren zullen kiezen voor hun geld. Als de straf niet meer opweegt tegen het voordeel van het gedrag, zal het kind ervoor kiezen om het ongewenste gedrag achterwege te laten. En soms werkt dat. En inderdaad: soms weegt het er wel tegenop en zal het kind een niet gewenste keuze maken 🙂
Toch werkt het ook heel vaak niet. En sterker nog, als het eenmaal niet werkt, worden de problemen steeds groter. Het uitvoeren van de straf geeft frustratie, aan beide kanten. Ouder en kind worden alleen maar verder van elkaar verwijderd. Ouders grijpen soms naar steeds strengere straffen, maar het gevolg is alleen maar meer conflicten.
Hoe komt dit? Omdat straffen het gebruik van dwang impliceert en daar houden kinderen niet van. Een pittig kind al helemaal niet. Jouw pittige kind heeft veel behoefte aan zelf bepalen.
Maar het grootste probleem is: het lukt het kind gewoonweg niet om het gewenste gedrag te vertonen. En als dat niet lukt, dan helpt straffen ook niet. Dan is er iets anders nodig. Het kind heeft onze hulp nodig i.p.v. straf.
Kinderen weten vaak wel wat mag en niet mag. Straf helpt daarom ook alleen bij kinderen, die dat begrijpen en hun eigen gedrag kunnen sturen. Het paradoxale is dat deze kinderen in feite geen straf nodig hebben. Een duidelijke uitleg en een goede communicatie (wederzijds respect, geven van een ik-boodschap, goed luisteren) zijn dan voldoende.
Een kind wil het namelijk graag goed doen. Hij of zij is er echt niet op uit om jou pijn te doen. Sterker nog, jouw kind heeft er zelf ook last van dat het zo gaat. Zeker weten. Dus je kind heeft hulp nodig om het goed te doen.
Natuurlijk mag je boos worden, dat is niet meer dan normaal in sommige situaties. En dat mag je ook laten merken. Maar hou het bij jezelf en verpak het in een ik-boodschap. Zorg dat er geen oordeel of afwijzing in doorklinkt.
En ja, je kind mag ook verantwoordelijkheid dragen voor zijn of haar gedrag. Dus laat ze in orde maken wat ze hebben aangericht in hun boosheid: opruimen, repareren, iets nieuws kopen, iets doen om het goed te maken, enz.
Maar daarna is de volgende vraag: wat heeft je kind nodig om het goed te doen? Of: wat kan ik anders doen om te zorgen, dat het kind een volgende keer wel kan dealen met de situatie? Hoe minder je de boosheid van je kind op jezelf betrekt en hoe meer je het kunt zien als een hulpvraag, hoe minder gefrustreerd je er zelf van wordt.
Het gaat er dus om, dat je leert zien wat er achter het gedrag van je kind zit. Welke onmacht er achter het gedrag van je kind schuilt. Misschien moet je haar helpen om te accepteren dat het niet gaat zoals ze had gewild, door erkenning te geven en even tijd te geven om te balen. Misschien moet je hem helpen om spanning te ontladen op een andere manier dan door ruzie te zoeken. Door een potje stoeien, boksen tegen de boksbal, trampoline springen of tikkertje te spelen buiten.
Dat brengt je in een positie, waarin je je kind optimaal kunt begeleiden. Je kind ervaart wel grenzen, maar ook de veiligheid van jouw aanwezigheid. Je begrip en je steun. Daarin kan je kind ontspannen en nieuwe dingen leren. Opvoeden is begeleiden. Je kind helpen bij zijn ontwikkeling, bij haar leerervaringen.
PS Heb jij een kind waarbij straffen niet werkt en de boel alleen maar erger maakt? Overweeg dan eens een Vip-dag. Aan de hand van een kenmerkenlijst breng je jouw kind in kaart. Vervolgens leer je dan hoe je jouw gedrag hier zodanig op kunt afstemmen, dat de problemen drastisch verminderen. Lees er hier meer over.
Wat is jouw ervaring met straffen? Heb je opmerkingen of toevoegingen? Laat het hieronder weten. Ook fijn als je het artikel deelt met anderen 🙂 Dank je wel!
Heb jij ook zo’n hekel aan straffen? Voel jij je onzeker of onhandig in het toepassen van straf? Dan heb ik goed nieuws voor je: opvoeden kan ook zonder straf. Het is zelfs effectiever als je doel is om je kinderen tot zelfverzekerde, eerlijke en aardige mensen te laten opgroeien.
Dat veel ouders worstelen met straf geven is eigenlijk niet meer dan logisch. Effectief straffen is niet eenvoudig. En het is ook niet raar als je weerstand hebt tegen straffen. Het is een vorm van macht uitoefenen, terwijl dat misschien helemaal niet de basis is van je opvoeding.
Wat is er mis met straffen? In de eerste plaats is effectief straffen heel moeilijk. Straffen is eigenlijk een vorm van negatieve conditionering. Een negatieve prikkel moet er toe leiden dat negatief gedrag niet meer voorkomt. Maar uit onderzoek blijkt dat conditionering alleen het juiste effect heeft, als de straf op het juiste moment, in de juiste dosis wordt gegeven. Omdat helemaal goed te doen, zou je eigenlijk een deskundige op gedragsgebied moeten zijn 😉
Straffen werken alleen als ze consequent toegepast worden. Maar hoe gaat het vaak in praktijk? Meestal straf je als ouder vrij impulsief, vanuit boosheid. En als je boosheid dan over is, is het moeilijk vol te houden. Of je hebt een straf opgelegd, die niet uitvoerbaar blijkt. Of je vindt achteraf, dat je straf eigenlijk wel wat buitenproportioneel is. Kortom, het is moeilijk vol te houden.
Met straffen bevorder je dat goed gedrag afhankelijk is van jou als opvoeder. Het kind maakt het zich niet echt eigen, maar is bezig met de straf te ontlopen. Het zal eerder het ongewenste gedrag vertonen zodra er geen toezicht is. Het staat dus de groei naar zelfstandigheid in de weg. Het leren varen op je eigen innerlijk kompas.
Een belangrijk negatief aspect van straffen is de tegenreactie, die het straffen oproept bij je kind. Dat is niet altijd zichtbaar misschien, maar het gebeurt wel. Er zijn verschillende mogelijkheden.
Het kan zijn dat je straf verzet oproept, waardoor je in een steeds fellere machtstrijd terecht komt. Het wordt steeds moeilijker om jezelf te beheersen en bederft de sfeer in huis. Zowel jij als je kind lijdt daaronder.
Het kan ook zijn dat je kind zijn straf lijdzaam ondergaat. Maar een volgende keer zal hij nog slimmer proberen te zijn in het ontduiken van straf. Het leidt eerder tot liegen en onecht gedrag.
Of je kind geeft je gelijk en gaat denken dat hij slecht is. Hij verandert zijn gedrag om schuldgevoel te vermijden. Maar is dat wat je werkelijk wilt? Je kind een schuldgevoel geven? Het draagt inmers bij aan een negatief zelfbeeld. We willen graag dat ons kind begrijpt dat we het gedrag afkeuren en niet het kind zelf. Maar met straffen is dat lastig. Daar zit toch altijd een boodschap in van afkeuring.
Straffen zullen dus vaak niet effectief zijn én ze hebben veel negatieve bij-effecten. Reden genoeg om het niet meer te doen. Toch wil je natuurlijk wel reageren op ongewenst gedrag. Je wilt tenslotte graag een verandering in het gedrag bewerkstelligen. Maar hoe doe je dat zonder te straffen?
In de eerste plaats is het heel effectief om een ik-boodschap af te geven. Je vertelt concreet met welk gedrag jij moeite hebt en waarom. “Ik wil niet dat je door de winkel rent want daar hebben andere mensen last van. Ze schrikken van je of zijn bang dat je tegen hen opbotst. Ik wil graag dat je rustig met me meeloopt. Dan kun je me ook even helpen met de boodschappen, dat kun je vast wel”
Vervolgens is het belangrijk om je kind de consequenties van zijn gedrag te laten ervaren. Een logische consequentie. Bijvoorbeeld de janboel opruimen die hij heeft veroorzaakt, repareren of vervangen wat hij kapot heeft gemaakt, e.d. Maar ook kan het zijn, dat je je kind uit de kamer zet omdat hij anderen blijft lastigvallen of dat je je kind niet meeneemt met boodschappen doen omdat hij de vorige keer bleef rennen door de winkel.
Heel belangrijk om je kind duidelijk te vertellen welk gedrag je graag van hem ziet en waarom. Zodat hij of zij ook weet wat er van hem verwacht wordt. Soms “misdragen” kinderen zich, zonder dat ze zich dat bewust zijn omdat ze niet weten wat er van hen verwacht wordt.
De basis van deze aanpak is vertrouwen in je kind. Vaak is straf geven gebaseerd op angst. “Als ik nu niet optreed dan wordt het alleen maar erger”, denk je misschien. Maar echt, dat is niet waar.
Natuurlijk moet je wel reageren op het gedrag van je kind, maar het is niet waar dat je moet straffen om je kind iets te leren. Wees gewoon duidelijk naar je kind. Wat verwacht je en waarom. Heb vertrouwen en hou vol , zie alles als een leerproces van je kind. Dan help je je kind het beste.
Wil je echt leren hoe je opvoeden zonder straffen of belonen in praktijk brengt? Zodat het ook succesvol voor je is? Doe dan mee aan mijn onlineprogramma Stap voor stap een gelukkig gezin. Hier lees je er alles over.
Wat zijn jouw ervaringen met straf geven? Laat het hieronder weten aan me. En als je dit blog waardevol vindt voor anderen, wil je het dan voor me delen? Dank je wel!
Soms loopt het even helemaal niet lekker met je kind. Hij of zij vertoont regelmatig ongewenst gedrag, waarop jij reageert met boos worden en straffen. Maar het lijkt niet te helpen. Je komt in een cirkel terecht van straffen en negatief gedrag. Of nog erger, een spiraal, een spiraal de verkeerde kant op. Hoe doorbreek je dit? Door iets anders te doen dan boos worden of straffen.
Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Want je komt niet voor niets steeds in dezelfde situatie terecht met je kind. Vaak zit er ook een automatisme in jouw gedrag achter. Een patroon zogezegd. Je kind doet iets en jij reageert steeds op dezelfde manier.
En de film wordt weer afgespeeld. Herkenbaar? Ik kan me dat nog heel goed herinneren van toen mijn kinderen jonger waren. Je komt in een film terecht, je weet hoe het afloopt en je lijkt het niet te kunnen keren. Zo machteloos voelde ik me dan.
Wat er nodig is om iets anders te kunnen doen, is eerst weten waarom je zo doet. Daarvoor is onderzoek nodig. Een kijkje in jezelf. Vraag jezelf eens af na een confrontatie met je kind: “Wat vond ik van het gedrag van mijn kind, welke gedachten had ik? Wat voelde ik? Wat deed ik daarna en wat zei ik? Wat wilde ik daarmee bereiken? “
Je gedachten zijn meestal afkeurend. Je vindt het onacceptabel, het mag niet. Of nog sterker: het moet stoppen en wel nu! Let maar eens op hoe je denken in zo’n situatie tekeer kan gaan. “ik moet dit nu stoppen”. Of “is hij nou helemaal gek geworden? Als dit zo doorgaat dan…”
Ook zonder dat je het je misschien bewust bent, zitten daar emoties onder. Angst, irritatie, machteloosheid, verdriet, het kan van alles zijn. Angst dat je kind iets verkeerds gaat doen, angst dat jij je kind niet onder controle hebt. Irritatie omdat hij zo anders is dan jij, omdat hij niet lijkt te snappen dat jij dat niet wil. Machteloosheid, omdat het de zoveelste keer is dat dit gebeurt en jij dat niet lijkt te kunnen veranderen. Verdriet omdat hij zichzelf met zijn negatieve gedrag in de weg zit.
Deze gevoelens zeggen veel over jou. Jij reageert zoals je doet , omdat jij jij bent. Daarom is het zinvol om deze gevoelens te onderzoeken. Waar komen ze vandaan? Wat raakt jou zo? Hiermee kom je oude patronen in jezelf op het spoor. Misschien word je geraakt, omdat er als kind niet naar je geluisterd werd. Of omdat je je niet serieus genomen voelde. Of zit er onder je irritatie een oude angst om niet begrepen te worden.
Om in dit soort situaties anders te kunnen reageren, heb je inzicht in je patronen nodig. Waarin word jij gemakkelijk geraakt, welk gedrag triggert jou? Want die patronen, die onbewuste automatische reacties maken het je zo lastig om het anders te doen, ook al neem je je nog zo vaak voor om het anders te doen.
Behalve achteraf kun je dit soort patronen in jezelf ook onderzoeken in de situatie zelf. Dat kan nog meer helderheid geven. Probeer eens om tijdens de eerstvolgende confrontatie met je kind te voelen wat er in je omgaat. Welke gedachten zijn er? Welke gevoelens worden geraakt? Ken je dit gevoel?
Straffen is niet zo effectief als we vaak denken (of misschien hopen 🙂) En dat komt o.a. doordat we vaak straffen vanuit een geraakt zijn, vanuit onze eigen emoties. Er zijn andere en meer effectieve reacties op negatief gedrag mogelijk. Daarover de volgende keer meer.
PS Herken je wat ik hier beschrijf en vind je het moeilijk om daar in je eentje uit te stappen? Weet dat ik je kan helpen. Mail me om te overleggen hoe ik jou het beste kan helpen
Vind je dit artikel de moeite waard voor andere ouders? Deel het dan via de shareknop, dank je wel! En natuurlijk hoor ik ook graag van je bij de reacties.
Als je goed kijkt zie je dat we heel wat van onze kinderen verlangen: handen wassen, tanden poetsen, opruimen, jas aan de kapstok, vuile kleren in de wasmand, enz. En veel van die dingen zijn voor kinderen helemaal niet belangrijk. Het boeit hen niet zogezegd. Situaties genoeg dus, die tot ergernis of zelfs conflicten kunnen leiden. Lees hier tips om dat te voorkomen.
WAT NIET WERKT
Vaak gebruiken we dan ineffectieve manieren, zoals dreigen. “Als je nu niet aan tafel komt, dan ….”. Ineffectief, want óf het kind komt nog meer in verzet, wil zich niet laten dwingen, óf hij weet allang dat dat niet zo’n vaart loopt bij jou.
En misschien werkt het wel bij jou en doet je kind dan wat je wil onder dreiging van straf. Maar is dat nu echt wat je wil? Je krijgt wel iets van hem gedaan, maar het kost ook iets, de sfeer en het contact worden er niet beter op.
Andere negatieve reacties zijn verwijten (“het kan jou kennelijk niks schelen dat ik altijd op je moet wachten”), sarcasme (“zo zeg, ben je daar al? Geweldig, ik heb maar 5 minuten hoeven wachten”) en vergelijken (“je zusje zit allang aan tafel, zij is altijd op tijd”). Wat al deze reacties gemeen hebben is dat ze het zelfvertrouwen en de eigenwaarde van een kind aantasten. Terwijl je je kind juist graag zelfvertrouwen wilt geven toch?
Vaak weten wel zelf (achteraf) ook wel, dat het niet werkt. Waarom doen we het dan? Omdat we vrij onbewust overnemen wat we onze eigen ouders hebben horen zeggen, of andere ouders. Het zijn ingeslepen gewoontes in onze cultuur. En daarnaast komen ze vaak voort uit onze eigen frustratie, dat een kind niet doet wat we willen. Liever willen we dat eigenlijk niet voelen, en daarom leggen we onze frustratie onbewust bij het kind neer.
WAT WEL WERKT
Wat nu te doen? Hoe kun je er nu voor zorgen, dat je de dingen op een plezierige manier voor elkaar krijgt?
Het begint met in te zien, dat een kind niet dwarsligt om het dwarsliggen, maar omdat hij nou eenmaal het nut er niet van inziet of er geen zin in heeft. Verplaats je in je kind, en je snapt dat hij veel liever nog even wil spelen i.p.v. aan tafel komen.
Je kunt dat ook tegen je kind zeggen: “jij wilt zo graag nog even doorspelen, hè? Dat snap ik wel. Maar ik vind het ook jammer als het eten koud wordt, dan is het niet meer zo lekker.”
Neem de verantwoordelijkheid voor je eigen gevoelens. Voel je ongeduld of je frustratie opkomen, en besef dat die van jou is. Jij wilt het anders dan dat het nu gaat, dat is niet de schuld van het kind. Dit inzien geeft je de ruimte om het anders aan te pakken. Andere dingen te zeggen, die het kind juist wél uitnodigen om mee te werken.
Hier zijn een paar tips:
GEEF NEUTRALE INFORMATIE
Bijvoorbeeld: “als jij je schoenen onder aan de trap laat staan, kan iemand anders er over vallen”. I.p.v. : “ruim nu je schoenen op, anders breekt iemand straks zijn nek erover”. Zo haal je de lading eraf, en geef je je kind de mogelijkheid om er iets aan te doen uit eigen beweging. “O ja, dat is niet handig, ik kan ze beter weg zetten”.
GEEF EEN KEUZE
“wil je je appel heel of in stukjes? “, “zal ik je haar borstelen of doe je het zelf”. Dat er een appel wordt gegeten of het haar geborsteld staat niet ter discussie, maar het kind heeft wel ruimte voor eigen inbreng. Je kunt ook laten kiezen wanneer iets gebeurt: “wil je voor of na het eten woordjes oefenen?”. Als het kind geen van beide wil, kun je vragen naar een andere oplossing. “heb je een beter idee?” Het kind mee laten denken, laat zien dat je respect hebt voor zijn inbreng en dat nodigt uit tot meewerken.
HOU HET KORT
Kinderen hebben een hekel aan preken. Een enkel woord : “Sanne, je jas” werkt vaak beter dan een lang verhaal. Mits het voor het kind begrijpelijk is wat je bedoelt natuurlijk 😉
DOE IETS GEKS
Iets geks of iets onverwachts doen werkt heel goed om een beginnende strijd te smoren. Doe alsof je je kind ondersteboven in de stoel wil zetten of in de prullenbak wil stoppen. Of laat dingen praten: “hier is het washandje en ik zoek een vuil jongetje”. Verzin iets. Je zult zien dat het helpt en dat het je zelf ook veel meer plezier geeft. Het haalt je uit het patroon van de machtstrijd.
Vind je dit zinvolle tips? Deel ze dan alsjeblieft via de shareknop, dan kunnen we samen nog meer ouders bereiken. Dank je wel!
Laat ook weten of ze jou geholpen hebben, of wat jouw tip is om conflicten te voorkomen. Ik hoor graag van je!
Zo af en toe is de ‘pedagogische tik’ weer even in het nieuws. Twee artsen hebben in een medisch vakblad de pedagogische tik, ondanks dat het voor de wet verboden is, geprobeerd te rehabiliteren. Volgens mij bestaat een pedagogische tik echter niet. In dit artikel kun je lezen waarom niet en ook wat goede alternatieven zijn.
Voor mij gaan de woorden pedagogisch en tik niet samen. Ik zal je uitleggen waarom. Ik weet niet of jij je kind weleens een tik hebt gegeven? Ik wel, helaas :(. En dat was toen uit boosheid. Frustratie of zelfs machteloosheid. En ik had spijt achteraf en had iets goed te maken met mijn kind.
Doorgaans probeer je je kind met woorden te corrigeren. Een tik komt pas als dat niet lukt, mee eens? Ondertussen ben je op zijn minst geïrriteerd, dat je kind niet luistert, niet reageert op wat je zegt. Dus hoe lukt het dan om ‘liefdevol’ en ‘pedagogisch verantwoord’ een tik te geven?
Als je namelijk niet geïrriteerd of gefrustreerd bent, als je gewoon kalm en rustig bent, dan zie je heus ook wel andere mogelijkheden. Maar juist de emotie van het moment, het perse willen dat je kind luistert, maakt dat je een tik uitdeelt.
Maar wat belangrijker is: jij wilt niet dat je kind slaat, toch? Wij zien slaan als een onacceptabele manier om iets voor elkaar te krijgen. Je kind mag jou niet slaan en mag geen ander kind slaan. Maar je weet toch, dat een kind leert door de volwassenen om hem heen na te doen?
Hoe verwarrend is dat voor je kind: hij of zij mag niet slaan, maar jij doet het ook. Hoe leg je dat uit? Niet, dus. Het valt niet uit te leggen, want het klopt gewoon niet. Dus je kunt nog zulke mooie verhaaltjes vertellen aan je kind, je kind leert vooral van wat jij laat zien.
Het allerergste vind ik echter, dat een pedagogische tik psychologische schade aan kan richten. Het is, net als straf in het algemeen, vernederend. Je doet je kind pijn om bepaald gedrag af te dwingen. En ik vind niet dat je in de opvoeding moet dwingen. Dat roept altijd, zichtbaar of niet zichtbaar, een reactie op bij je kind. Je wilt de baas zijn en de wil van je kind ‘breken’.
Nu was dat vroeger een hele normale visie op opvoeden. Een kind moest vooral gehoorzaam zijn. Maar inmiddels hebben we toch voldoende wijsheid om in te zien, dat het daar niet om gaat? Laten we er vooral voor zorgen dat al het goeds wat van nature in een kind zit ‘ingebakken’ tot uiting kan komen.
Overigens hadden de artsen een goede bedoeling met deze herinvoering van de pedagogische tik. Eén van beide artsen is zelf vertrouwensarts geweest. Hij constateert dat kindermishandeling vaak het gevolg is van onmacht van ouders. En hij wil ouders minder onmachtig maken, door ze meer dan alleen woorden als middel te geven. Juist om die kindermishandeling te voorkomen.
Onmacht van ouders bestrijden vraagt echter om een beter middel dat de ‘pedagogische tik’. Het vraagt van ouders, om anders naar het gedrag te kijken van hun kind. Veel ouders nemen het te persoonlijk en belanden daarmee in een machtsstrijd. Zie het opgroeien van je kind als een leerproces. En jij bent er om je kind te helpen om zijn gedrag te leren sturen.
Nu klopt het wel, dat woorden bij jonge kinderen nog vaak te kort schieten. Je kunt daarom best ook wel fysiek handelen. Maar dat betekent nog niet het uitdelen van een tik. Veel beter is het om de hand van je peuter weg te halen en te zeggen: “hier moet je afblijven”, “Slaan mag niet”, of wat maar passend is in de situatie.
En als je kind dat moeilijk vindt, pak je je kind op en zet hem ergens anders neer. Of je zet het betreffende voorwerp weg. Blijf rustig als je kind niet luistert, kijk wat je kind nodig heeft, wat helpt. Als je dat kunt, vind je veel betere alternatieven dan het uitdelen van een tik.
PS Je vindt het betreffende artikel hier. Gelukkig hebben enkele vertrouwensartsen een goede reactie geschreven in hetzelfde medische vakblad, deze vind je hier.
Jouw reactie lees ik graag hieronder. Bedankt alvast.
Door de site te te blijven gebruiken, ga je akkoord met het gebruik van cookies. Privacyverklaring
De cookie-instellingen op deze website zijn ingesteld op 'toestaan cookies "om u de beste surfervaring mogelijk. Als u doorgaat met deze website te gebruiken zonder het wijzigen van uw cookie-instellingen of u klikt op "Accepteren" hieronder dan bent u akkoord met deze instellingen.